خیار مجلس در قرارداد بیع (خریدوفروش)
بر اساس قوانین معاملاتی در قانون مدنی، اصل بر لزوم قراردادهاست و طرفین قراردادها جز در شرایطی خاص که قانون پیش‌بینی نموده است حق برهم زدن معاملات منعقدشده را ندارند. یکی از پرکاربردترین و رایج‌ترین قرارداد رایج بین افراد، قرارداد بیع یا خریدوفروش است. اگر قرار بر این باشد که پس از انعقاد این قرارداد، هر یک از طرفین به‌محض اراده بتوانند آن را فسخ کنند، بی‌نظمی و اختلالات زیادی گریبان گیر مردم و قوه قضائیه خواهد شد. به همین منظور یکی از دلایل قانونی برای فسخ قرارداد بیع، تحت عنوان خیار مجلس در قانون مطرح‌شده است که در این مقاله به ذکر جزئیات و شرایط اعمال خیار مجلس می‌پردازیم.
خیار مجلس چیست؟
ماده 397 قانون مدنی، در تعریف خیار مجلس چنین اظهار داشته است: «هر یک از متبایعین بعد از عقد فی‌المجلس و مادام که متفرق نشده‌اند اختیار فسخ معامله رادارند» با نگاه دقیق و بررسی الفاظ و مفاهیم این ماده مشخص می‌شود، خیار مجلس اختیار بر هم زدن معامله است و تا زمانی که طرفین معامله در مجلس عقد حضور دارند می‌توانند به استناد خیار مجلس، قرارداد بیع را فسخ نمایند. نکته حائز اهمیت در این ماده این است که از لفظ متبایعین مشخص می‌شود، خیار مجلس اختصاص به عقد بیع دارد و در سایر عقود و معاملات جریان نخواهد داشت.
چه کسی حق استفاده از خیار مجلس را دارد؟
ممکن است این پرسش مطرح شود که حق فسخ معامله به استناد خیار مجلس، برای چه افرادی وجود دارد؟ در پاسخ باید بگوییم هر یک از طرفین قرارداد به‌موجب قانون از خیار مجلس برخوردارند و تا زمانی که مجلس عقد پابرجاست هر یک از آن‌ها که اراده نماید می‌تواند عقد را بر هم بزند. البته چنانچه انجام معامله با وکیلان باشد، یعنی وکیل مشتری و وکیل فروشنده یا بایع اجرای عقد بیع را بر عهده داشته باشند، تفرق و جدایی آن‌ها معیار اسقاط خیار مجلس است و نه تفرق مالکان. اگر برگزارکنندگان عقد بیع یکی وکیل و دیگری اصیل باشد هم جدایی این دو فرد معیار اسقاط خیار مجلس است.
زمان اعمال خیار مجلس
هرچند مفهوم خیار مجلس بسیار روشن است، مشکل درجایی است که باوجود ادامه داشتن مجلس عقد، صحبت درباره معامله به پایان رسیده یا معامله به‌صورت خریدوفروش اینترنتی و تلفنی انجام‌شده است، در چنین شرایطی، تا زمانی که صحبت درباره معامله بوده طرفین حق اعمال خیار مجلس رادارند و پس‌ازآن گویی زمان اعتبار خیار مجلس به پایان رسیده است. در چنین حالاتی اختلافات زیادی به وجود می‌آید که موسسه حقوقی صاحب اندیشه به بهترین نحو می‌تواند وکالت شما را انجام دهد.
اسباب و موارد سقوط خیار مجلس
نمی‌توان تصور نمود که حق فسخ معامله تا همیشه وجود داشته باشد، زیرا این تصور با اصل لزوم قراردادها در تعارض و ناسازگاری است. بنابراین در مواردی که با دلیل و مجوز قانون‌گذار معامله در معرض فسخ قرار می‌گیرد این تزلزل در قرارداد باید زمانی به پایان برسد. این پایان یافتن حق خیار مجلس ممکن است ناشی از اختیار قانون‌گذار باشد و به‌حکم قانون و یا ناشی از خواست و اراده صاحبین خیار مجلس. لذا موارد زیر از موارد اسقاط خیار مجلس هستند:
- شرط سقوط خیار مجلس در ضمن قرارداد:
چنانچه در ضمن عقد بیع، هر یک از طرفین قرارداد مشتری یا فروشنده، شرط سقوط خیار مجلس نمایند، باملاحظه بر اینکه خیار مجلس یک حق است و قابلیت اسقاط دارد، خیار مجلس از ابتدای قرارداد از بین می‌رود. البته نکته حائز اهمیت که وکلای مجرب موسسه صاحب اندیشه بر آن تأکیددارند این است که فرقی نمی‌کند که شرط سقوط خیار مجلس ناظر به‌حق هر دو باشد یا یکی از طرفین. اما برای جلوگیری از بروز اختلافات ازآنجاکه خیار مجلس به استناد قانون برای طرفین به اصل ثابت است، در این صورت خیار مجلس آن‌کسی که در ضمن عقد بیع شرط سقوط آن نشده است به قوت خود باقی می‌ماند و قابل‌اعمال است. به همین منظور بهتر است قبل از انجام معامله و خریدوفروش، با یک وکیل حاذق مشورت نمایید.
- اسقاط خیار مجلس پس از انعقاد قرارداد:
در فرضی که عقد به‌صورت مطلق انجام‌گرفته و طرفین حق خیار مجلس را از خودشان یا دیگری، ساقط نکرده باشند، هر دو طرف معامله از خیار مجلس برخوردارند و می‌توانند از آن بگذرند.
- تفرق از مجلس عقد:
چنانچه طرفی معامله یا یکی از آن‌ها، مجلس عقد را ترک کنند، عملاً مجلس عقد به هم می‌خورد و درنتیجه خیار مجلس هر دو طرف ساقط می‌شود.
آیا وکیل حق اعمال خیار فسخ را دارد؟
ازآنجاکه خیار مجلس متعلق به طرفین قرارداد است، این پرسش مطرح می‌شود که آیا وکلای طرفین حق اعمال خیار مجلس رادارند؟ بر اساس اصل اولی، وکلا حق اعمال خیار را ندارند مگر حالتی که موکل در متن وکالت‌نامه اذن بر اینکه وکیل از خیار مجلس استفاده نماید را به او بدهد.
اختلافات ملکی یکی از پردردسرترین درگیری‌ها در قوه قضائیه هستند و بدون کمک وکیل، اتخاذ رأی مثبت به نفع شما، تقریباً محال است. به همین دلیل توصیه می‌کنیم برای خریدوفروش‌های خود یا رسیدگی به پرونده‌های ملکی از وکلای حاذق یاری بگیرید. یادتان باشد که کار از محکم‌کاری عیب نمی‌کند! وکلای موسسه حقوقی صاحب اندیشه سابقه‌ای درخشان در موفقیت در پرونده‌های ملکی دارند. کافی است با ما تماس بگیرید تا بهترین نتیجه را داشته باشید.
