یکی از اصطلاحات رایجی که در قراردادهای ملکی میان مستأجر و موجر به کار گرفته می‌شود، چک تخلیه است. درباره این چک، نحوه صحیح نوشتن آن، موارد قانونی مربوط به آن و شرایطی که برای مستأجر و موجر فراهم می‌آورد، ابهامات زیادی وجود دارد. البته در همین ابتدای کلام باید عرض کنیم که مشاوره حقوقی چک تخلیه یکی از ضروری‌ترین انواع مشاوره حقوقی است که افراد در چنین مواقعی باید نسبت به آن اقدام نمایند. در این مقاله قصد داریم تا تمام نکات و مفاهیم مربوط به عواقب چک تخلیه را با هم مرور کرده و پاسخ‌های منطقی و قانونی برای ابهامات پیش رو در چنین مواقعی ارائه نماییم. کسانی که درگیر چنین مبحث حقوقی هستند، بعد از اتمام مقاله اگر نیاز به مشاوره حقوقی داشتند، می‌بایست از طریق وکیل پایه یک دادگستری باتجربه در چک تخلیه اقدام کنند.

چک تخلیه چیست؟

قبل از اینکه درباره عواقب چک تخلیه بدانیم، ملزم به ارائه یک تعریف از آن هستیم. چک تخلیه چکی است که در زمان عقد قرارداد اجاره ملکی مسکونی، تجاری و یا اداری موجر از مستأجر بابت تضمینی برای پرداخت به موقع اجاره‌ها و البته تخلیه به موقع ملک دریافت می‌نماید. در واقع این چک به منزله یک اهرم فشاری خواهد بود که در زمان مقرر سر رسید قرارداد موجر می‌تواند به وسیله آن مستأجر را برای تخلیه به موقع تحت فشار قرار داده و وی را مجبور به تخلیه در سررسید قرارداد نماید.

البته مستاجرین عزیز باید دقت داشته باشند که چه چک تخلیه امضا کرده باشند و یا نکرده باشند، طبق قانون در زمان سررسید قرارداد ملزم به تخلیه ملک و تحویل آن به مالک می‌باشند. ماده 494 قانون مدنی به صراحت به این امر دلالت دارد. از این رو حتی بدون این چک نیز مالک می‌تواند با قرارداد به شورای حل اختلاف یا دادگاه مراجعه و با پرداخت رهن ملک، مستأجر را از طریق قانون وادار به تخلیه کند.

آیا چک تخلیه قانونی است؟

قراردادهای اجاره ملکی اصولی دارند که این اصول در قانون مدنی قید شده است. درباره چک تخلیه هیچ بند قانونی وجود ندارد. در واقع قانون به هیچ وجه عرضه این چک را برای مستأجر الزامی نداشته و البته منعی هم برای آن قرار نداده است. از این رو درخواست چک تخلیه در زمان عقد قرارداد به مالک بستگی خواهد داشت. هر چند مستأجر این حق را دارد که زیر بار این چک نرود اما در این مواقع احتمالاً قرارداد اجاره به هم خواهد خورد؛ اما در صورتی که مستأجر تن به این امر دهد بایستی خود را برای عواقب چک تخلیه در صورت هر گونه قصور آماده کند؛ زیرا طبق بند 10 قانون مدنی صدور این چک تحت شرایط قانونی قرار گرفته و مالک می‌تواند طبق قانون نسبت به پیگیری آن اقدام کند.

نحوه صحیح نوشتن چک تخلیه

عواقب چک تخلیه تنها در زمانی گریبانگیر مستأجر خواهد بود که وی در انجام وظایف خود اعم از پرداخت اجاره و یا تحویل به موقع ملک به مالک کوتاهی کرده باشد. البته اگر شما به عنوان مستأجر خیلی به مالک اعتماد ندارید، راه‌هایی وجود دارد که می‌توان به وسیله آن عواقب چک تخلیه را از بین برد. البته این راه‌ها تنها در صورتی عملیاتی خواهند شد که کوتاهی از جانب مستأجر نباشد. در اولین قدم فرد بایستی چک تخلیه را به صورت صحیح و اصولی بنویسد. برخی از اصول نگارش چک تخلیه موارد زیر می‌باشند.

 به هیچ وجه چک تخلیه را در وجه حامل پر نکنید

در چک تخلیه قید نمایید که این چک به جهت تضمین تخلیه ملک به آدرس فلان و در تاریخ فلان به آقا یا خانم مالک تحویل می‌گردد.

شماره چک و مشخصات آن را در اجاره نامه قید کنید

علاوه بر این موارد می‌توانید از یک جلسه مشاوره حقوقی نیز برای ارائه این چک یاری بطلبید. وکیل پایه یک دادگستری با در نظر گرفتن موارد احتیاطی می‌تواند عواقب چک تخلیه را به کمترین میزان ممکن برساند.

پیگرد قانونی چک تخلیه

طبق قانون در صورت کوتاهی مستأجر از انجام وظایف قانونی خود، مالک می‌تواند از طریق چک تخلیه برای تحت فشار قرار دادن فرد اقدام نماید. تحت شرایطی که مستأجر تمام موارد احتیاطی را برای چک تخلیه در نظر گرفته باشد، مالک صرفاً به جهت دیرکرد مستأجر نمی‌تواند به صورت مستقیم اقدام به اجرا در آوردن چک کند. البته در این مواقع نیز بندهای قانونی متعددی برای درخواست و مطالبه حق مالک وجود دارد که بهترین راه استفاده از خدمات مشاوره حقوقی است. با این حال موجر بعد از اتمام زمان قرارداد در صورتی که این خبر را به مستأجر بابت تخلیه ملک داده باشد، می‌تواند از طریق شورای حل اختلاف یا دادگاه برای پیگیری چک تخلیه و خواسته خود اقدام نماید.

طبق قانون مالک بایستی مبلغ رهن در امانت مستأجر را به حساب دادگاه واریز و سپس بقیه موارد قانونی را با دادخواست دنبال کند. قانون هم به حمایت از مالک مستأجر را مجبور به تخلیه خواهد کرد. ماده 13 قانون صدور چک در مواقعی که چک تخلیه بابت ضمانت دریافت شده باشد، مانع از پیگرد کیفری آن شده و از این بابت مالک قبل از سررسید زمان تخلیه ملک نمی‌تواند اقدامی برای وصول این چک نماید. از این رو استفاده از این چک برای تحت فشار قرارداد مستأجر قبل از سررسید تخلیه منع قانونی خواهد داشت.

عواقب چک تخلیه برای مستأجر

عواقب چک تخلیه زمانی گریبانگیر مستأجر خواهد بود که وی یا به موقع ملک را تحویل نداده باشد و یا اینکه در زمان عقد قرارداد نکات احتیاطی را رعایت نکرده باشد. البته نوشتن چک از جهت ضمانت هم در چنین مواقعی نمی‌تواند تأثیری روی اصل قضیه داشته باشد؛ زیرا به موجب ماده 3 قانون صدور چک، قید شدن دلیل صادر شدن چک اهمیتی در خود آن نخواهد داشت. از این رو در شرایطی که مستأجر در زمان به پایان رسیدن قرارداد اقدام به تخلیه آن ننماید، مالک می‌تواند از طریق حاکم قانونی وجه چک تخلیه را مطالبه نماید. برای در امان ماندن از عواقب چک تخلیه و یا اجرای آن در صورت عدم انجام تعهدات مستأجر حتماً مشاوره حقوقی را جدی بگیرید.