نحوه ثبت شکایت کیفری چگونه است؟

معمولا افراد هنگامی که تصمیم به ثبت شکایت کیفری می گیرند به دلیل نداشتن اطلاعات کافی از مراحل ثبت شکایت کیفری، مستقیم به کلانتری مراجعه می کنند.
به منظور سهولت کار باید به تفکیک دو عنوان «شکایت حقوقی» از «شکایت کیفری» بپردازیم. در ابتدا باید بدانیم که شکایت کیفری را می توان روی هر برگه ای نوشت و به مرجع قضایی ارسال کرد.

اما شکایت حقوقی باید روی برگه هایی که از طرف قوه قضاییه تنظیم می شوند و «دادخواست» نام دارند نوشته شوند وگرنه از جانب دفتر دادگاه مورد پذیرش نخواهند بود. شکایت کیفری را می توان بدون حضور وکیل مطرح کرد ولی به طور معمول اکثر شکایت های حقوقی باید با حضور وکیل طرح شوند بخصوص در رابطه با شکایت هایی که موضوع آنها مالی است و خواسته آن بیش از یک میلیون تومان است.

مرجع رسیدگی به شکایت کیفری دادسرا است که پس از انجام تحقیقات مقدماتی، پرونده را به دادگاه می فرستد. درحالیکه دادخواست حقوقی پس از تایید دفتر دادگاه، به دادگاه تقدیم می شود. در ادامه به توضیح 5 مرحله از مراحل ثبت شکایت کیفری می پردازیم.

مرحله اول ثبت شکایت کیفری : مراجعه به دادسرا

گام اول تنظیم شکواییه و تقدیم آن به دادسرا است. هنگامی که شاکی شکایت خود را مطرح می کند، دادسرا ملزم به رسیدگی می شود. و نمی تواند نسبت به رسیدگی به آن امتناع کند. شاکی برای طرح شکایت باید به دادسرایی که جرم در حوزه آن واقع شده است مراجعه نماید. بنابراین اگر جرم در حوزه قضایی شیراز واقع شده باشد حوزه قضایی تهران صلاحیت رسیدگی به آن را ندارد. شکایتی که به دادسرا ارایه می شود باید دارای حداقل هایی باشد که در ادامه به بیان آن ها می پردازیم.

ثبت الکترونیکی شکواییه

قوه قضاییه به منظور سرعت بخشیدن به این کار و صرفه جویی در وقت از طریق سامانه ثبت نام الکترونیک، راه حل اینترنتی را ارایه داده است تا شاکی و یا وکیل یا نماینده اش بتوانند با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، شکایت خود را به صورت الکترونیکی به ثبت برسانند.

مرحله دوم ثبت شکایت کیفری : نوشتن شکواییه

شکایات در برگی تنظیم می شوند که «شکواییه» نام دارد. برخلاف دادخواست های حقوقی، نیازی نیست که شکواییه در برگ مخصوصی که توسط قوه قضاییه تنظیم می شود نوشته شوند، بلکه نوشتن در برگه معمولی کفایت می کند ولیکن درج موارد ذیل در برگ شکواییه الزامی است:

1. نام و نام خانوادگی شاکی، نام پدر،سن، شغل، میزان تحصیلات، وضعیت تاهل، تابعیت، مذهب، شماره شناسنامه، شماره ملی، نشانی دقیق، در صورت لزوم آدرس ایمیل، شماره تلفن ثابت و همراه، کد پستی.
2. موضوع شکایت، تاریخ و محل وقوع جرم.
3. خسارت وارده به مدعی و مورد مطالبه وی.
4. ادله وقوع جرم، اسامی، مشخصات و نشانی شهود و مطلعان در صورت امکان.
5. مشخصات و نشانی مشتکی عنه یا مظنون در صورت امکان.
پس از تنظیم شکواییه و درج موارد فوق، شاکی باید آن را امضا کند و به دادسرا و دادگاه مربوطه ارایه کند. دادسرا یا د ادگاه پس از انجام بررسی های لازم، دستورات مقتضی را برای پیگیری به ضابطان قضایی اعلام می کند. نکته ای که در این خصوص باید به آن توجه داشت این است که فقط شخصی می تواند طرح شکایت کند که ذی نفع در موضوع شکایت باشد. به همین دلیل در هنگام طرح شکایت، هویت و سمت شاکی احراز می شود. بنابراین اگر شخصی اعلام شکایت کند ولی در طرح آن ذی نفع نباشد، برای مثال در جرایم قابل گذشت مانند ترک انفاق یا فحاشی، اگر اعلام کننده شکایت ذی نفع در طرح دعوی نباشد، دادسرا به شکایت او ترتیب اثر نخواهد داد. مانند اینکه شخصی به دلیل ترک انفاق از جانب همسر دوستش به جای او طرح شکایت کند در این حالت چون فرد مزبور فاقد سمت در طرح شکایت است و ذی نفع نمی باشد به شکایت او ترتیب اثر داده نخواهد شد.

مرحله سوم ثبت شکایت کیفری : تحقیقات مقدماتی (شروع رسیدگی به شکایت کیفری)

بعد از طرح شکایت کیفری، تحقیقات مقدماتی شروع می شود و پرونده در دادسرا مورد رسیدگی قرار می گیرد.
دادسرا در این مرحله به کمک ضابطان دادگستری به تحقیق درباره جرم و تعقیب متهم می پردازد. نکته ای که در این جا باید مورد بررسی قرار گیرد این است که لزوما در مرحله دادسرا جلسه ای تشکیل نمیشود و احتمال دارد دادستان و دادیار و بازپرس، طرفین را به صورت جداگانه احضار کنند و به مدارک و دلیل های ارایه شده رسیدگی، و رای مورد نظر خود را صادر کنند.
در این مرحله چنانچه ادله موجود و تحقیقات مقدماتی مقام رسیدگی را قانع کند که جرمی واقع شده است منجر به صدور کیفر خواست از ناحیه دادستان می شود. کیفر خواست به دادگاه صالح ارسال می شود و از این مرحله به بعد پرونده به دست قاضی مورد رسیدگی قرار می گیرد.
در پی این امر متهم به طرق قانونی احضار و یا دستگیر می شود و در این اولین فرصت و قبل از اتمام 24 ساعت از زمان دستگیری، صراحتا دلایل توجه اتهام به او تفهیم می شود. نکته مورد نظر این است که سرنوشت شکایت در مرحله دادسرا معلوم نیست و دادگاه باید در مورد وقوع یا عدم وقوع جرم تشخیص دهد.

مرحله چهارم ثبت شکایت کیفری : رسیدگی در مرحله نخستین

بعد از اینکه پرونده به دادگاه ارسال می شود و وقت رسیدگی تعیین می شود، جلسه دادرسی با حضور طرفین یا وکیل آنها تشکیل می شود.

قاضی دادگاه با توجه به تحقیقات دادسرا، گزارش ضابطین دادگستری و با اخذ اقرار از طرفین و شهادت شهود به پرونده ورود پیدا می کند.

در این مرحله دادگاه وارد رسیدگی در ماهیت شده و اقدام به صدور رای اعم از حکم و قرار می نماید. طبق قانون آیین دادرسی کیفری دادگاه باید در رای خود، حضوری و غیابی بودن و قابلیت واخواهی، تجدیدنظر و یا فرجام و مهلت و مرجع آن را قید کند.

رای صادره از جانب دادگاه دادنامه نامیده میشود و به طرفین و وکیل آنان و دادستان ابلاغ می شود.

نکته: متهم در تمام این مراحل از حقوق زیر برخوردار است:

• حق داشتن وکیل تا در انجام تحقیقات و رسیدگی در دادگاه حضور یابد.
• حق سکوت، متهم حق دارد در مقابل پرسش های قاضی سکوت کند و حتی از امضای صورت جلسه تحقیقات خودداری نماید.
• پرسش هایی که از متهم می شود باید در رابطه با جرم ارتکابی باشد نه موضوعات غیر مرتبط.
• اگر اتهامی به چند نفر هم زمان وارد شود، نمی توان از متهمان به طور جمعی تحقیق کرد و تحقیقات باید به صورت انفرادی انجام شود مگر در مواردی که مواجهه حضوری مورد نیاز است.

مرحله پنجم ثبت شکایت کیفری : رسیدگی در مرحله تجدیدنظر

مرجع صالح رسیدگی به اعتراض از آرای غیر قطعی دادگاه کیفری، دادگاه تجدیدنظر استان است جز در مواردی که در صلاحیت دیوان عالی کشور باشد.

حکم صادر شده از مرجع نخستین پس از گذشت مواعد قانونی، در صورت که حکم غیابی باشد با انقضای 20 روز جهت واخواهی از حکم و همچنین با انقضای 20 روز از زمان واخواهی جهت تجدیدنظر خواهی از حکم دادگاه نخستین، قطعی می شود.

پس از قطعیت حکم، امکان تجدیدنظر خواهی از جانب شاکی، محکوم علیه یا وکلای آنها سلب می شود.

نکته ای که در آخر باید مورد توجه قرار گیرد این است که متاسفانه در بیشتر موارد، شاهد عدم رضایت مردم از مراجعه به نهاد های قضایی و احقاق حق آن ها هستیم.

یکی از اصلی ترین علل این عدم رضایت، نا آگاهی مراجعین از جزییات قانونی، و عدم توجه به دستوراتی است که از جانب مقام قضایی صادر می شود.

بنابراین برای طرح و پیگیری دقیق و بی نقص یک شکایت کیفری در تمام مراحل ذکر شده، با یک وکیل کیفری خوب و مسلط به موازین حقوقی توصیه می شود.

ما در موسسه حقوقی صاحب اندیشه زرین جهت مشاوره حقوقی رایگان، معرفی وکلای درجه یک و هر مساله حقوقی دیگری آماده پاسخگویی به شما هستیم.