مفهوم آزادی مشروط
آزادی مشروط امتیازی است که به موجب قانون مجازات اسلامی، قبل از اتمام دوره محکومیت به محکومان به حبس اعطاء می شود تا در صورت رعایت شرایط مقرر شده از جانب دادگاه، شخص محکوم باقی مانده دوران محکومیت خود را در خارج از زندان سپری نماید. هدف از نظام آزادی مشروط، اصلاح مجرمین و آماده ساختن آنان برای بازگشت به زندگی اجتماعی است. بنابراین مجرمی که با عنوان آزادی مشروط، از زندان آزاد می شود تحت مراقبت مقامات انتظامی قرار دارد. قانون مجازات اسلامی در تعریف آزادی مشروط بیان می کند: « در مورد محکومیت به حبس تعزیری، دادگاه صادر کننده حکم می تواند در مورد محکومان به حبس بیش از ده سال، پس از تحمل نصف مجازات و در سایر موارد پس از تحمل یک سوم مدت مجازات به پیشنهاد دادستان یا قاضی اجرای احکام با رعایت شرایط قانونی، حکم آزادی مشروط را صادر نماید.»
شرایط صدور حکم آزادی مشروط
شرایطی که آزادی مشروط به موجب آن در خصوص محکومین اعمال می شود در ادامه ماده 58 قانون مجازات اسلامی ذکر شده است:
- محکوم بخشی از مجازات حبس را گذرانده باشد.
- حالات و رفتار محکوم نشان دهد که پس از آزادی، دیگر مرتکب جرمی نمی شود.
- محکوم در مدت اجرای مجازات همواره از خود حسن اخلاق و رفتار نشان دهد.
- جبران ضرر و زیان شاکی خصوصی یا برقراری ترتیبی برای جبران آن.
- محکوم سابقا از آزادی مشروط استفاده نکرده باشد.
- تایید دارا بودن محکوم از شرایط آزادی مشروط توسط قاضی اجرای احکام.
- اطمینان دادگاه از عدم ارتکاب جرم توسط محکوم.
مراحل اعطای آزادی مشروط
مراحل اعطای آزادی مشروط بدین نحو است که ابتدا شخص زندانی، تقاضای آزادی مشروط خود را با توجه به مقررات قانونی آزادی مشروط تنظیم و به مقامات زندان تسلیم می نماید. تقاضای وی پس از تایید رئیس زندان و موافقت دادستان، به سازمان زندان ها ارسال می شود و سپس از طریق سازمان مذکور، پرونده زندانی به دادگاه صادر کننده حکم محکومیت قطعی فرستاده می شود. دادگاه پس از بررسی محتویات پرونده، چنانچه شخص را واجد شرایط اعطای آزادی مشروط بداند، نسبت به صدور حکم آزادی مشروط اقدام می نماید.
مدت آزادی مشروط
طبق ماده 59 قانون مجازات اسلامی، مدت حکم آزادی مشروط شامل بقیه مدت مجازات می باشد. به طور مثال اگر کسی محکوم به 10 سال حبس شده باشد، پس از گذشت 5 سال می تواند در صورت احراز سایر شرایط از دادگاه تقاضای حکم آزادی مشروط نماید و 5 سال باقی مانده حبس را در صورت تصمیم دادگاه به صورت آزادی مشروط سپری نماید. باید به این نکته توجه داشت که دادگاه می تواند بر حسب شرایط مدت آزادی مشروط را تغییر دهد اما در هر صورت مدت آزادی مشروط نمی تواند کمتر از یکسال و بیشتر از پنج سال باشد.
شرایط لغو حکم آزادی مشروط
دادگاه این اختیار را دارد که با توجه به اوضاع و احوال وقوع جرم و خصوصیات روانی و شخصیت محکوم او را در مدت آزادی مشروط، به اجرای دستورهایی که عموما جنبه تربیتی دارند ملزم نماید. این دستورات به شرح زیر می باشند:
- اشتغال محکوم به حرفه ای خاص
- اقامت یا عدم اقامت در محلی معین
- درمان یا ترک اعتیاد
- پرداخت نفقه افراد واجب النفقه
- خودداری از تصدی کلیه یا برخی از وسایل نقلیه موتوری
- خودداری از فعالیت های مربوط به جرم ارتکابی یا استفاده از وسایل موثر در آن
- خودداری از ارتباط و معاشرت با شرکاء یا معاونان جرم
- گذراندن دوره ها یا آموزش های خاص
شرایط حق حبس زوجه در مهریه چیست؟
ضمانت اجرای عدم رعایت دستورات دادگاه از جانب شخص محکوم
به موجب ماده 61 قانون مجازات اسلامی، هر گاه محکوم در مدت آزادی مشروط بدون عذر موجه از دستورهای دادگاه تبعیت نکند، برای بار اول یک تا دو سال به مدت آزادی مشروط اضافه می شود. همچنین در صورت تکرار یا ارتکاب یکی از جرایم عمدی مستوجب مجازات حد، قصاص، دیه یا تعزیر تا درجه هفت علاوه بر مجازات جرم جدید، مدت باقی مانده محکومیت نیز در خصوص وی اجرا می شود در غیر این صورت آزادی او قطعی است.
پاسخ به چند پرسش درباره آزادی مشروط
درخواست آزادی مشروط در صلاحیت رسیدگی کدام دادگاه است؟
درخواست آزادی مشروط شخص محکوم به دادگاهی فرستاده می شود که حکم قطعی محکومیت وی را صادر نموده است.
پس از تحمل چه مقدار از مجازات حبس می توان درخواست آزادی مشروط داد؟
اگر مجازات حبس ده سال یا بیشتر باشد با تحمل نصف مجازات و اگر زیر ده سال باشد پس از تحمل یک سوم مجازات می توان تقاضای آزادی مشروط نمود.
آیا کسانی که به حبس ابد محکوم شده اند می توانند از آزادی مشروط استفاده نمایند؟
از آنجا که حبس ابد مادام العمر است و مدت معینی ندارد، اشخاصی که به حبس ابد محکوم شده اند، نمی توانند تقاضای آزادی مشروط نمایند.
