انواع سوگند:

سوگند اثباتی یا قضایی خود به سه دسته تقسیم می‌شود:

1_ سوگند قاطع دعوا یا بتّی

2_ سوگند تکمیلی

3_ سوگند استظهاری

سوگند دیگری نیز با الهام از فقه، در ماده‌ 5 آیین‌نامه‌ ترتیب اتیان سوگند مورد اشاره قرار گرفته که  “سوگند بر نفی علم”  نامیده می‌شود.

1_ سوگند بَتی یا قاطع دعوی سوگندی است که، به تنهایی ادعّای خواهان را رد یا اثبات می‌‌کند و بنابراین قاطع دعوا می‌باشد. قاطع دعوا یعنی با سوگند شاکی، پرونده مختومه میگردد؛ حالا یا بنفع یا بضرر و دادگاه به دلایل دیگر نمی پردازد و با سوگند همه چیز برای دادگاه محرز می شود.

سوگند بتّی زمانی جاری می‌شود که مدعّی که همان خواهان و یا شاکی است، فاقد هر گونه بینه، دلیل روشن و گواه یا شاهد دارای شرایط شهادت  و یا سندی است که بتواند ادعّای خود را ثابت کند و مدعّی‌علیه خوانده نیز منکر ادعّای مدعّی می‌باشد. در این صورت به درخواست مدعّی، قرار اتیان سوگند از طرف دادگاه صادر می‌شود که طی آن، منکر می‌تواند سوگند بر نفی استحقاق مدعّی یاد کند و بدین وسیله ادعّای او ساقط می‌شود.

درخواست مدعّی می‌تواند شفاهی یا کتبی باشد. شرط درخواست سوگند از سوی مدعّی تا آن جا اساسی است که نبود آن، سوگند را از اثر می‌اندازد. نکته‌ی بسیار مهم این است که درخواست سوگند را کسی می‌تواند مطرح کند که برای ادعّای خود دلیلی ندارد و ادعّای او مورد انکار طرف مقابل قرار گرفته است. بنابراین بسته به مدعّی بودن هر یک از خواهان و خوانده ممکن است درخواست سوگند را مطرح ‌کنند. برای مثال ممکن است خواهان، مدعّی دینی باشد که خوانده منکر آن است، در این صورت خواهان درخواست سوگند می‌دهد؛ در همین فرض ممکن است خوانده دین را بپذیرد ولی مدعّی سقوط دین باشد که در این صورت، به درخواست خوانده قرار اتیان سوگند صادر می‌شود تا به موجب آن خواهانِ دعوای اصلی، سوگند یاد کند.

طبق ماده‌ی 272 مفاد سوگند باید به گونه‌ای باشد که بتواند ملاک و مستند صدور حکم توسط دادگاه باشد. بنابراین سوگند، هر چند ممکن است تنها بخشی از موضوع دعوا را در برگیرد؛ برای مثال، اصالت سند مستند دعوا یا دفاع؛ امّا مفاد آن باید به گونه‌ای باشد که با اعلام آن، ادعّای مورد مناقشه به طور قاطع فصل شود.

2_ سوگند تکمیلی

با توجه به ماده‌ی 277 قانون آیین دادرسی مدنی در دعواهایی که هدف از آن به‌دست‌آوردن مال است و یا مربوط به دینی (بدهی) باشد که شخص دارد و ادله‌‌ی ارائه‌شده توسط فرد برای اثبات ادعای وی کافی نباشد، مدعی می‌تواند برای تکمیل دلایل ابرازی درخواست سوگند کند.

سوگند تکمیلی فقط در این دسته از دعاوی که در ماده‌ی فوق ذکر شد کاربرد دارد.

زمانی که دلایل فرد نا‌کافی است، جهت تکمیل دلیل خود، ابتدا گواهان (شهود)، شهادت می‌دهند، سپس سوگند مدعی به آن ضمیمه می‌شود؛ چراکه درغیراین‌صورت دعوی وی به‌دلیل کافی نبودن دلایل رد خواهد شد. این سوگند برخلاف سوگند بتی که هیچ دلیلی وجود نداشت و قابل رد به طرف مقابل بود، قابل رد به مدعی علیه نیست؛ لذا مدعی جهت اثبات حقش یا باید خود سوگند یاد کند یا به‌طور کلی از دعوی چشم‌پوشی کند.

3_ سوگند استظهاری

با استنباط قانون مدنی و قانون آیین دادرسی مدنی مشخص می‌شود که اگر دعوایی بر میت یا حتی ورثه‌ی وی اقامه گردد، خواهان علاوه‌ بر دلایلی که اقامه می‌کند (چه آن دلایل برای اثبات دعوی کافی باشد یا خیر) لازم است که حتما سوگند را ضمیمه کند و اگر خواهان، سوگند یاد نکند، دعوی وی ساقط شده و حقی به‌نفع او ثابت نمی‌شود.

تنها درخصوص دعوای متکی به سند رسمی است که سوگند استظهاری لازم نیست.

البته لازم به ذکر است که این سوگند در رویه‌ی دادگاه‌ها عملا انجام نمی‌شود.

مجازات سوگند دروغ:

(( هر کس در دادگاه نزد مقامات رسمی شهادت دروغ بدهد به سه ماه و یک روز تا دو سال حبس و یا به یک میلیون و پانصد هزار تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.))

موسسه حقوقی صاحب  اندیشه  :حامی و مدافع حقوق موکل با داشتن سابقه طولانی و وکلا و کادر مشاوره مجرب آماده ارائه خدمات حقوقی به شما هموطنان عزیز در سرتاسر ایران عزیزمان می باشد.