شرط تنصیف دارایی به چه معناست؟
طبق ماده ۱۱۱۹ قانون مدنی طرفین عقد ازدواج می‌توانند هر شرطی که مخالف با مقتضای عقد مزبور نباشد در ضمن عقد ازدواج یا عقد لازم دیگر بنمایند. از جمله این شروط ضمن عقد نکاح که در سند رسمی نکاح ثبت می شود، شرط تنصیف دارایی می باشد. به موجب این شرط اگر در ضمن عقد نکاح و عقد خارج لازم، زوج شرط نماید که هرگاه طلاق بنا به درخواست زوجه نباشد و طبق تشخیص دادگاه، تقاضای طلاق ناشی از تخلف زن از وظایف همسری یا سوءاخلاق و رفتار او نبوده، زوج موظف است تا نصف دارایی موجود خود را که در ایام زناشویی با او به دست آورده یا معادل آن را طبق نظر دادگاه بلاعوض به زوجه منتقل نماید.
شرایط تحقق تنصیف دارایی
برای آن که شرط تنصیف دارایی محقق شود، وجود شرایط زیر الزامی می باشد:
- طلاق واقع شود: اجرای این شرط برخلاف سایر شروط، صرفاً منوط به واقعه طلاق است و بدون وقوع آن قابل اجرا نیست و امکان الزام شوهر برای اجرای شرط قبل از درخواست طلاق ناشی از درخواست وی وجود ندارد.
- زوج خواهان طلاق باشد: یکی از شرایط تحقق شرط تنصیف دارایی این است که زوج بخواهد زوجه را طلاق دهد و وی ارائه کننده دادخواست طلاق باشد و نه اینکه زوجه خواهان طلاق باشد.
- طلاق مستند به تخلف زن از وظایف زناشویی یا سوءاخلاق و رفتار وی نباشد: چنانچه سوء رفتار و سوء اخلاق زوجه علت طلاق باشد با اثبات آن، شرط تنصیف دارایی تحقق نمی یابد. مثلاً هرگاه زوج، نشوز و عدم تمکین زوجه را اثبات کند، این شرط برای زوجه قابل استفاده نخواهد بود.
- ملاک تا نصف اموال یا معادل آن می باشد: در این شرط عبارت «تا نصف دارایی» یا معادل آن ذکر شده که این میزان می تواند از پایین ترین درصد اموال زوج تا سقف پنجاه درصد آن تلقی شود که تعیین آن به نظر دادگاه بستگی دارد.
- دارایی حاصل زندگی زناشویی با زوجه باشد: یکی دیگر از شرایط تحقق شرط مذکور حصول دارایی زوج، در زمان زندگی زناشویی با زوجه است، لذا به اموالی که زوج پیش از ایام زناشویی داشته نه از تاریخ عقد و اموال موروثی سرایت پیدا نمی‌کند، زیرا به مال ناشی از ارث اموال به دست آورده در زمان زناشویی اطلاق نمی‌شود.
- دارایی در حین طلاق موجود باشد: موجود بودن اموال حین طلاق شرط لازم برای اجرای این شرط است. بنابراین شامل اموال از بین رفته اعم از تلف یا مفقود شده، نمی‌شود. همچنین آنچه موضوع شرط است، دارایی زوج است، لذا به نطر باید دیون زوج نیز مدنظر قرار گیرد.
میزان تعهد مرد
در خصوص تعیین میزان تعهد زوج، دادگاه با لحاظ شرایط و اوضاع و احوالی از قبیل نقش زن در حصول دارایی، سنوات زندگی مشترک و وضعیت اقتصادی زوج، میزان تعهد زوج را تعیین می کند. بدیهی است در صورت توافق طرفین نسبت به میزان اموال موضوع انتقال، بر اساس توافق طرفین عمل خواهد شد. همچنین بر اساس شرط تنصیف دارایی، در صورت طلاق، زوج مکلف نیست به طور قطع نصف اموال خویش را به زوجه منتقل کند، بلکه آنچه در این شرط مورد لحاظ قرار می گیرد، تا نصف اموال است، نه نصف اموال به طور مطلق. اجرای این شرط که چه مقدار از اموال زوج به زوجه منتقل می شود، به نظر دادگاه بستگی دارد که حسب مورد ممکن است حکم به یک پنجم یا یک چهارم اموال وی صادر شود.
موارد عدم اجرای شرط تنصیف دارایی
در بعضی از موارد ممکن است شرط تنصیف دارایی که در سند ازدواج درج شده است، اجرا نشود. موارد عدم اجرای شرط تنصیف دارایی به شرح زیر می باشند:
- عدم مطالبه زن
- مشکلات اجرائی مربوط به انتقال دارایی
- انصراف مرد از دعوای طلاق در صورت مطالبه تنصیف دارایی از جانب زن
پاسخ به چند پرسش درباره شرط تنصیف دارایی
اگر طلاق از طرف زن واقع شود، امکان مطالبه تنصیف دارایی وجود دارد؟
با توجه به تصریح قانون، امکان تحقق تنصیف دارایی در طلاق به درخواست زن وجود ندارد.
آیا در ازدواج موقت نیز می توان شرط تنصیف دارایی را ضمن عقد بیان نمود؟
شرط تنصیف دارایی مختص ازدواج دائمی می باشد زیرا باید در سند ازدواج درج گردد در حالیکه در ازدواج موقت سند ازدواج به ثبت نمی رسد.
در تعریف شرط تنصیف دارایی منظور از تا نصف دارایی چیست؟
تا نصف دارایی به این معنا می باشد که در این موارد حداکثر نصف دارایی مرد به زن تعلق می گیرد و حتی ممکن است با توجه به نظر دادگاه، کمتر از نصف دارایی به زن منتقل شود.
