به طور کلی چک وسیله ای است که در قانون گذاری جهت پرداخت صوری به عنوان پول از آن استفاده شده که بیشترین کاربرد آن در داد و ستدهای تجاری می باشد. در این بین چک سفید امضا چیزی است که در آن رقم ذکر نشده باشد. حال اگر می خواهید در مورد ماهیت حقوقی این نوع چک اطلاعاتی داشته باشید در این مقاله موسسه حقوقی صاحب اندیشه همراه ما باشید.

چک سفید امضا چیست؟

یکی از انواع چک ها که نقش تحلیل کننده را ایفا می کند چک سفید امضا بوده که این نوع چک با امضای دارنده حساب صادر و واگذار شده و در آن مبلغی قید نشده است. همچنین در این نوع چک دیگر مندرجات نیز ممکن است به درستی تکمیل نشده باشد که این موارد جزء مهمترین مشخصه های آن می باشد. لازم است بدانید این نوع چک به دلیل عدم قید مبلغ، زمینه ی سوء استفاده ی بیشتر برای سود جویان و کلاهبرداران را فراهم کرده است.

در این بین لازم به ذکر است که بدانید طبق ماده ۱۳اصلاحی قانون، صادر کردن چک سفید امضا ممنوع بوده و امکان مجازات کردن صادر کننده ی این نوع چک طبق قانون وجود دارد. حال اگر شما هم می خواهید در مورد این چک بدانید باید دقت داشته باشید که تعاریف گوناگونی برای آن ارائه شده اما برای شناخت بهتر و دقیق تر آن نیاز به تحقیق و تدوین در مورد ماهیت حقوقی این نوع چک است که اطلاعات این موارد موجب می شود تفاوت آن را با سایر چک ها تشخیص دهید.

ماهیت حقوقی چک سفید امضا

به صورت کلی اگر بخواهیم در مورد ماهیت حقوقی چک سفید امضا صحبت کنیم لازم است بدانید مطابق با ماده ۳۱۰ قانون تجارت، نوشته ای است که صادر کننده آن می تواند وجهی را که در نزد محال علیه دارد به فرد دیگری واگذار کند. لازم است بدانید ماهیت حقوقی این نوع چک توسط حقوق دانان مختلفی تعریف شده که با یکدیگر تفاوت هایی دارند. مثلاً بعضی از افراد آن را وکالت در پرداخت می ‌دانند که از سوی بانک ارائه شده به طوری که صادر کننده این چک بانک را به عنوان وکیل خود قرار می دهد.

همچنین برخی دیگر، ماهیت چک های سفید امضا را بر اساس عقد حواله می دانند. اما به طور کلی ماهیت چک سفید امضا به گونه ایست که نمیتوان آن را واجد چک های دیگر دانست زیرا به طور کلی بر اساس تعاریف ارائه شده از چک، از جمله ماده ۳۱۰ قانون تجارت و دیگر مواد قانونی مربوط به چک سفید امضا، معنای قانونی کلمه چک را نمی دهد. دقت داشته باشید می توان گفت از جمله مهمترین عناصر و لوازم مشترک اسناد تجاری و مهم ترین رکن آن همان مبلغ مندرج در اسناد می باشد. با این حساب طبیعتاً هدف از صدور چک سفید امضا با دیگر چک ها متفاوت است.

نقد کردن چک ضمانت سفید امضا

در مواقعی مشاهده می شود که از چک سفید امضا و سفته سفید امضا که بدون مرقوم کردن مبلغ می باشد به عنوان چک ضمانت استفاده می شود. لازم است بدانید در مورد پر کردن چک ضمانت لازم است بدانید اگر فردی اقدام به پر کردن محل مبلغ چک سفید کند فرد صادر کننده خواهد توانست جهت جلوگیری از این امر در مراجع قضایی حقوقی چک را ثبت نموده که با این کار از پرداخت مبلغ چک معاف می شود. اما اگر از ثبت آن در مراجع قضایی پرهیز کند طبق قانون موظف است که مبلغ چک را به عنوان بدهی پرداخت نماید. با این وجود مطلب بسیار مهم در مورد جلوگیری از نقد کردن چک های سفید امضا، ثبت کردن آن در مراجع قضایی مرتبط است.

استفاده از چک های سفید امضا از نظر حقوقی

به طور کلی لازم است بدانید با وجود اینکه چک های سفید امضا بدون مبلغ بوده و محل تاریخ و مبلغ آن خالی است می تواند از نظر حقوقی خطرناک باشد. دقت داشته باشید معمولاً از چک های سفید امضا به عنوان چک ضمانت استفاده کرده که شخص دریافت کننده می تواند جای مبلغ و تاریخ را به دلخواه پر کرده و چک را به بانک ببرد تا مبلغ را وصول نماید. در خصوص چک سفید لازم است بدانید این نوع چک اگر بدون رقم و تاریخ باشد مانند چک حامل بوده به طوری که افراد می ‌توانند به بانک‌ها مراجعه کرده و با ارائه کارت ملی این نوع چک را نقد کنند. با این وجود لازم است در دادن این نوع چک دقت زیادی کرده تا با مشکل روبرو نشوید.

موارد استفاده از چک های سفید امضا

به طور کلی اگر بخواهیم در مورد استفاده از چک های سفید امضا صحبت کنیم باید دقت داشته باشید که این نوع چک به عنوان ضمانت در تجارت غیرقانونی، برای تخلیه ملک، برای معامله، برای جبران خسارت و غیره استفاده می شود. مثلاً در خصوص استفاده از این چک برای ضمانت لازم است بدانید که شاید در بعضی از مواقع در یک معامله چک سفید امضا به عنوان ضمانت مورد استفاده قرار بگیرد اما توجه داشته باشید که یک تاجر با تجربه و حرفه ای هیچ وقت در یک معامله قانونی وصال از این چک استفاده نخواهد کرد. دیگر استفاده این چک در تجارت های غیرقانونی بوده به طوری که معمولاً در معاملاتی چون قاچاق مواد مخدر، قاچاق دارو، پولشویی و غیره و هر چیزی که پیگرد قانونی دارد از این نوع چک استفاده می شود.

چک های سفید امضا

در بعضی مواقع دیگر افراد برای اینکه مطمئن شوند ملک شان توسط مستاجر در مورد مقرر تخلیه می ‌شود اقدام به طلب چک سفید امضا از مستاجر می کنند. البته لازم به ذکر است که معمولاً از این نوع چک برای اجاره املاک تجاری استفاده شده و در املاک مسکونی استفاده چندانی ندارد مگر در موارد خاص. همچنین افرادی که برای اقدام به معاملات آلوده نظیر نزول و ربا می کنند معمولاً اقدام به درخواست چک سفید کرده که در این شرایط شخص صادر کننده از روی اجبار این چک را بر فرد خواهد داد.

لازم است بدانید در این خصوص در بیشتر مواقع مشاهده می‌ شود که مشکلات قضایی بسیار زیادی برای صادر کننده پیش می آید دیگر استفاده این نوع برای جبران خسارت بوده به طوری که مثلاً اگر در اجرای قرارداد تاخیر داده شود و یا قرارداد به صورتی که توافق شده است مورد انجام نگیرد از این نوع چک استفاده می شود. حال لازم است بدانید در هر صورتی و به هر دلیلی که اقدام به صدور چک سفید کردید حتماً داخل آن به ضمانتی بودن چک اشاره نمایید تا شخص دریافت کننده نتواند از آن سوء استفاده نماید زیرا چک ضمانتی جنبه حقوقی دارد و در هنگام صدور صادر کننده می تواند دلایل قانونی را نقد کرده و آن را تبرئه کند.

چک سفید امضا و عملکرد بانک

در مورد عملکرد بانک در خصوص چک سفید امضا لازم است بدانید که اگر این نوع چک توسط دارنده تکمیل شده و هیچ گونه ایراد و خط خوردگی نداشته باشد، بانک موظف است که چک را برای دارنده نقد نموده و هیچ گونه اجازه ای در خصوص دخالت در این چک ندارد. البته اگر حساب صادر کننده چک خالی باشد یا صادر کننده جلوی حسابش را بسته باشد امکان نقد کردن چک وجود ندارد و در این موارد باید به مراجع قضایی مراجعه شود.

نکات مهم در خصوص دریافت و صادر کردن چک سفید

در خصوص صدور و دریافت چک سفید لازم است بدانید که شخصی که این نوع چک را دریافت می کند اگر نیاز باشد چک را نقد نماید فقط باید مبلغ توافق شده را در چک نوشته در غیر اینصورت صادر کننده می تواند از او شکایت کرده زیرا این حق برای او وجود دارد. همچنین دقت داشته باشید صادر کننده و دریافت کننده این نکته که باید مدارک و اسناد کافی جهت اثبات ادعای خود در خصوص چک سفید را داشته تا به مراجع ذیربط ارائه دهند. نکته دیگری که وجود دارد این است که چک سفید به هر دلیلی که صادر می شود لازم است صادر کننده جهت پیشگیری از مشکلات بعدی از دریافت کننده آن رسید گرفته و در رسید کاملاً قید شود که این چک برای چه کاری و به چه منظور صادر شده است.

چک بدون تاریخ چگونه چکی است؟

سوالی که برای بسیاری از افراد در خصوص چک سفید پیش می آید این است که آیا اگر تمام قسمت های چک از جمله مبلغ آن پر شده باشد و تنها قسمت تاریخ آن خالی باشد این چک حکم چک سفید را داشته یا خیر؟ دقت داشته باشید دقیقا این نوع چک شرایط چک سفید را دارد به طوری که افراد می‌ توانند با دریافت آن به میل خودشان تاریخ صدور بزنند. با این حال لازم است که در مورد پر کردن اطلاعات چک دقت زیادی شود زیرا صادر کردن چک بدون تاریخ نیز می ‌تواند دردسرهای زیادی برای صادر کننده ایجاد نماید.

سیر قانونی چک بلامحل و سفید امضا

در مورد چک در قانون تجارت ایران مقررات بیان شده که توجه به این مقررات می تواند بسیار حیاتی و مهم باشد. مثلاً دقت داشته باشید در خصوص صدور چک بلامحل نکته بسیار مهمی وجود داشته به طوری که باید بدانید این چک از مصادیق کلاهبرداری بوده و پیگرد قانونی دارد. همچنین باید توجه داشته باشید که می‌توان به یک چک سفید امضا گفت که حداقل از نظر مبلغ سفید باشد. البته لازم به ذکر است که بدانید که چک هایی که در محل تاریخ نیز سفید هستند سفید امضا خوانده می شود.