تعریف جرایم سایبری
جرایم سایبری نوعی از جرایم اینترنتی هستند که در فضای سایبری ارتکاب می یابند. فضای سایبری یک فضای مجازی می باشد که کاربران با ورود به آن می توانند به هرگونه خدمات الکترونیکی در سرتاسر دنیا دستیابی داشته باشند. فضای سایبری زمینه فعالیت های اقتصادی بسیاری را برای انجام فعالیت های تجاری در زمینه های مختلف و بدون دخالت مستقیم افراد فراهم می نماید به همین دلیل افرادی که مرتکب جرایم سایبری می شوند به طور معمول دارای انگیزه های متفاوتی خواهند بود.
انواع جرایم سایبری
در خصوص جرایم سایبری باید گفت که این جرایم این قابلیت را دارند که علیه افراد مانند آزار و اذیت های اینترنتی افراد، علیه اموال اشخاص مانند انتشار ویروس ها و خرابکاری های رایانه ای و علیه دولت ها و با هدف اخلال در امنیت کشور ها ارتکاب یابند. برخی از مهم ترین گونه های جرایم سایبری به شرح زیر می باشند:
جاسوسی رایانه ای
جاسوسی رایانه ای به کسب اطلاعات و اسرار حرفه ای، تجاری، اقتصادی، سیاسی و نظامی می باشد، جرم جاسوسی رایانه ای به این دلیل دارای اهمیت است که مرتکب با دستیابی به این اطلاعات و فاش نمودن آنها می تواند باعث ورود خسارات های بسیاری به اشخاص و یا دولت ها شود.
جعل رایانه ای
جعل رایانه ای تا حدودی مانند جرم جعل اسناد است. جرم جعل رایانه ای عموما از طریق تغییر دادن و یا محو نمودن داده ها و یا برنامه های اینترنتی ارتکاب می یابد. در جرم جعل اینترنتی عمل مجرمانه عموما بر روی داده ها و اطلاعات اشخاص صورت می گیرد.
تحصیل نا مشروع پول از طریق فضای سایبری
به دست آوردن پول از طریق غیر قانونی، به طریقی که جلوه ای قانونی داشته باشد، از طریق اینترنت را تحصیل نا مشروع یا غیر قانونی پول می گویند که ممکن است به شیوه های مختلفی ارتکاب یابد.
سابوتاژ رایانه ای
سابوتاژ یا خرابکاری رایانه ای تقریبا مانند جرم تخریب است با این تفاوت که در این جرایم عموما هدف مرتکب اخلال در نظام سیاسی و اقتصادی یک کشور می باشد.
افترا و نشر اطلاعات از طریق ایمیل
ایمیل یکی از مرسوم ترین و گسترده ترین سرویس شبکه های اینترنتی می باشد. هر شخص می تواند از طریق شبکه های اینترنتی و با آدرس ایمیل مشخص که این قابلیت را دارد که اشخاص به رمز آن دسترسی یابند، به شبکه های بین المللی دستیابی پیدا کنند. این قابلیت ایمیل ها می تواند فضای مناسبی برای نشر اطلاعات کذب و … را فراهم نماید.
قاچاق مواد مخدر از طریق فضای سایبری
با توجه به گسترش ارتباطات در فضای سایبری و دسترسی آسان افراد به آدرس ایمیل یک دیگر، این امکان برای قاچاقچیان مواد مخدر فراهم شده است که از طریق فضای مجازی با کاربران ارتباط برقرار نموده و از این طریق که روشی جدید می باشد اقدام به قاچاق و عرضه مواد مخدر می کنند.
سرقت نرم افزار
سرقت نرم افزار از جمله جرایم ناظر بر کپی رایت می باشد. در این روش مرتکب از طریق تکثیر، انتقال و انتشار غیر قانونی نرم افزار ها، اطلاعات مربوط به این نرم افزارها را گسترش داده و در اختیار عموم و افرادی که صلاحیت دستیابی به آن ها را ندارند قرار می دهد.
نحوه پیشگیری از وقوع جرایم سایبری
از آنجایی که جرایم اینترنتی و سایبری با پیشرفت تکنولوژی و دیجیتالی شدن اکثر کسب و کار ها در ایران و همچنین دسترسی راحت و آسان همه افراد به اینترنت و شبکه های بین المللی، به وقوع پیوسته و گسترش چشمگیر داشته است، مقامات ایران اقدامات موثری در خصوص پیشگیری از وقوع این جرایم به عمل آورده اند. بر همین اساس دادستان کل کشور دستور تشکیل ستادی تحت عنوان ستاد پیشگیری و مبارزه با جرایم فن آوری اطلاعات، به جهت پیشگیری از جرایم سایبری، به قوه قضائیه ارائه نموده است.
نقش پلیس سایبری در ایران
در ایران، پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات ایران یا با نام مختصر پلیس فتا یک واحد تخصصی نیروی انتظامی است که وظیفه پیشگیری و مقابله با هرگونه جرایم اینترنتی، جعل و سرقت اینترنتی، هک و … را بر عهده دارد.
وظایف پلیس سایبری
به طور کلی وظایف پلیس سایبری یا فتا در ایران به شکل زیر خلاصه می شود:
- جلوگیری از جاسوسی و خرابکاری های اینترنتی
- حفاظت از اموال، منافع و اسرار و سرمایه های ملی
- حمایت مردم در فضای اینترنتی در بحث های فرهنگی و اقتصادی
- مبارزه با جرایم اینترنتی از قبیل فیشینگ، کلاهبرداری اینترنتی، سرقت از حساب های بانکی، هک و …
- مبارزه با جرایم اینترنتی از قبیل خرید و فروش داروها و مواد غیر مجاز در فضای اینترنت.
پاسخ به چند پرسش درباره جرایم سایبری
جهت تنظیم شکایت درباره جرایم سایبری باید به چه مرجعی مراجعه کرد؟
اگر فردی بنا بر هر نحوی قربانی جرایم سایبری یا اینترنتی واقع شود، می تواند از طریق مجتمع قضائی مبارزه با جرایم رایانه ای و اینترنتی، شکایت خود را مطرح نماید.
آیا ساختن حساب کاربری جعلی با نام و اطلاعات هویتی اشخاص دیگر جرم می باشد؟
ساختن هر گونه حساب کاربری جعلی با نام و اطلاعات اشخاص دیگر بدون رضایت آنها، جرم می باشد و در صورت اثبات و احراز سوء نیت، مرتکب تحت عنوان و در قالب جعل رایانه ای مورد مجازات قرار می گیرد.
جرایم سایبری از چه طریقی اثبات می شوند؟
جرایم سایبری از طریق اسناد الکترونیکی که همان عکس، صوت، فیلم و … می باشد. لازم به ذکر است که اسناد الکترونیکی که مطابق قانون جرایم رایانه ای جمع آوری شده اند دارای اعتبار می باشند.
