درچه زمانی مهریه به زن تعلق نمی گیرد؟
عدم تعلق مهریه به زنان، در زمان ثبت طلاق، در چه صورتی اتفاق می افتد؟ این سؤال ممکن است برای هر کدام از زوجین پیش بیاید. سؤالی که اگرچه ظاهری ساده دارد، ولی قوانین و تبصره های پرشمار آن باعث پیچیده شدنش شده است. ضمن اینکه قوانین مربوط به ثبت ازدواج و طلاق به گونه ای بیان شده است که یک فرد عادی به سختی می تواند آن ها را درک کند.
اگر می خواهید بدانید عدم تعلق مهریه به زنان در چه صورتی پیش می آید، پیشنهاد می کنیم این مقاله را بخوانید. در این مقاله، در ابتدا تفاوت انواع مهریه ها را برخواهیم شمرد. سپس به بررسی قوانین تعلق یا عدم تعلق مهریه خواهیم پرداخت و به شما کمک می کنیم که تا حدودی از قوانین ثبت و درخواست طلاق آگاه شوید. در این مقاله موسسه حقوقی همراه ما باشید.
تفاوت مهریه عندالمطالبه و عند الاستطاعه
برای شروع بحث درباره عدم تعلق مهریه به زنان، از تفاوت مهریه عندالمطالبه و عند الاستطاعه شروع کنیم. در زمان عقد زن و مرد، از زوجین پرسیده می شود که می خواهید مهریه به صورت عندالمطالبه باشد یا اینکه به صورت عندالاستطاعه در سند ازدواج درج شود. نکته مهم در این است که در هر دو نوع این ها، پرداخت مهریه بر مرد واجب شده و اصطلاحاً مهریه بر ضمه مرد است. تنها موردی که وجود دارد، اینجاست که در پرداخت عندالمطالبه مرد قبول می کند که هرگاه زن درخواست مهریه داشت، آن را پرداخت نماید. حتی در صورتی که درخواست طلاق هم نداشته باشد و فقط مهریه اش را بخواهد.
مهریه عندالاستطاعه و اشتباه رایج عدم تعلق مهریه به زنان
ما درباره مهریه عندالاستطاعه، اغلب به اشتباه تصور می شود که انتخاب مهریه عند الاستطاعه به معنای عدم تعلق مهریه به زنان در صورت درخواست طلاق است. در صورتی که این مورد، یک اشتباه رایج بوده و در صورت انتخاب مهریه عند الاستطاعه نیز باز پرداخت مهریه بر مرد واجب خواهد بود. تنها تفاوتی که این نوع از مهریه دارد، این است که در صورت ثبت طلاق و درخواست مهریه از طرف زن، زوجه باید ثابت کند که مرد توانایی پرداخت مهریه تعیین شده را دارد. در غیر این صورت پرونده مورد بررسی قرار گرفته و مهریه به صورت اقساط از مرد دریافت خواهد شد.
موارد عدم تعلق مهریه به زنان
ولی آیا همیشه پرداخت مهریه واجب بوده و بر عهده مرد است؟ آیا در هر صورتی که زن درخواست طلاق داده باشد، مهریه تعیین شده به او تعلق خواهد گرفت؟ جواب دادن به این سؤال ها، مطابق با بندها و تبصره های قانونی صورت می گیرد. به طور کلی موارد خاصی وجود دارد که اگر اتفاق بیفتد، به معنای عدم تعلق مهریه به زنان است. همچنین گاهی پیش می آید که مطابق با قانون فقط بخشی از مهریه به زنان تعلق گرفته و مابقی آن بخشیده می شود. در ادامه متن به بررسی این موارد خاص خواهیم پرداخت.
عدم نزدیکی با زن و باطل بودن عقدنامه
یکی از موارد خاصی که باعث می شود قانون گذار رأِی به عدم تعلق مهریه به زنان بدهد، ماده ۱۰۸۹ از قوانین مدنی است. طبق این قانون اگر ثبت ازدواج بین زوجین صورت گرفته باشد. (چه ازدواج موقت، چه ازدواج دائم) ولی به هر دلیلی این عقدنامه باطل شود؛ در صورتی که بین زن و مرد نزدیکی نشده باشد، به معنای عدم تعلق مهریه خواهد بود. در حقیقت دو شرط لازم برای عدم تعلق مهریه به زوجه در این ماده قانونی وجود دارد. یک اینکه عقدنامه به دلیل مشخصی باطل شده باشد و دو اینکه بین زوجین نزدیکی اتفاق نیفتاده باشد.
فسخ عقدنامه به خاطر بیماری خاص
درباره آنچه در مورد بالا گفته شد، یک تبصره نیز وجود دارد. به طور کلی گفته می شود که در صورت ثبت درخواست طلاق، اگر زن همچنان باکره باشد، به معنای عدم تعلق مهریه به زنان است. ولی اگر دلیل این درخواست طلاق وجود بیماری خاص در مرد باشد، اصطلاحاً مرد عنن باشد، در این صورت زن حق دارد درخواست مهریه کند. البته در ادامه این تبصره توضیح داده شده است که فقط نیمی از مهریه به زن تعلق خواهد گرفت.
وجود بیماری خاص در زنان
یکی دیگر از مواردی که قانون گذار می تواند با توجه به متن قانون رأی به عدم تعلق مهریه به زنان بدهد، وجود بیماری خاص در زنان است. البته این مورد نیز تبصره های خاص خودش را داشته و نیاز به اثبات ادله ارائه شده توسط مرد دارد. مواد قانونی ای که به این مورد پرداخته ماده های ۱۱۲۱، ۱۱۲۲ و ۱۱۳۳ در قوانین مدنی است.
مطابق با این قوانین و به زبان ساده، مرد باید ثابت کند که این بیماری یا عیبی که به زن نسبت داده شده، قبل از ثبت عقد وجود داشته است. تنها در این صورت قانون گذار می تواند رأی به عدم تعلق مهریه به زنان بدهد. اگر این مورد ثابت نشود، به این معناست که زن می تواند تمامی حق و حقوق خود را مطالبه کند. البته که اگر نزدیکی بین زن و مرد اتفاق نیفتاده باشد، همان طور که قبلاً نیز اشاره شد، فقط نیمی از مهریه به او تعلق خواهد گرفت.
فوت زن و ماده قانوی مهر المثل
یکی دیگر از موارد خاصی که اگر اتفاق بیفتد مطابق با قوانین مدنی قانون گذار حکم به عدم تعلق مهریه به زنان خواهد داد، فوت زن است. البته در این حالت نیز تبصره های قانونی پرشماری وجود دارد که باید به آن ها توجه داشت. از جمله اینکه این قانون دو پیش شرط لازم را برای عدم تعلق مهریه به زنان قید می کند. که نخستین پیش شرط فوت زن است و دومین پیش شرط عدم نزدیک بین زوجین پس از زمان جاری شدن عقدنامه می باشد. اگر بین زن و مرد نزدیکی اتفاق افتاده و پس از آن زن فوت کرده باشد، این مورد در زیر بند قانونی مهر المثل بررسی خواهد شد. اصطلاحاً در این حالت گفته می شود که زن استحقاق مهر المثل را دارد. برای آشنایی بیشتر با این مورد می توانید به قانون مدنی مراجعه کنید.
عدم تعلق مهریه کامل به زنان
در کنار مواردی که درباره عدم تعلق مهریه به زنان گفته شد، مواردی نیز وجود دارد که اگر اتفاق افتاده و شرایط به آن سمت پیش برود، قانون گذار می تواند حکم به عدم تعلق مهریه کامل به زنان بدهد. در این صورت فقط بخشی از مهریه به زنان پرداخت شده و مابقی آن طبق بندهای قانونی بخشیده خواهد شد. در ادامه به چند مورد از این مواد قانونی خواهیم پرداخت.
درخواست طلاق توافقی
گاهی مشکلات خانوادگی سبب می شود که زنان درخواست طلاق می دهند و زوجین به توافق می رسند که از هم دیگر جدا شوند. در این حالت ممکن است زن رضایت بدهد بخشی از مهریه خود را ببخشد. در حقیقت طلاق توافقی به معنای عدم تعلق مهریه به زنان نیست و این مورد نیز یکی از اشتباهات رایجی است که بین مردم می چرخد.
بخشش کل مهریه یا بخشی از مهریه تنها با رضایت زن اتفاق افتاده و برای سهولت جدا شدن زوجین است. حتی گاهی نیز پیش می آید که درخواست طلاق از طرف زن ثبت شده و مرد نسبت به آن کراهت دارد، در این حالت نیز ممکن است هر دو طرف بر سر بخشش قسمتی از مهریه به توافق برسند. قانون گذار بر همین اساس طلاق را جاری کرده و متن توافق را رسمی خواهد کرد.
طلاق قبل از رابطه زناشویی
قبلاً به این مورد به صورت مختصر پرداخته شده است. به طور کلی گفته می شود که اگر ثبت طلاق قبل از هم بستری زن و مرد صورت گرفته باشد، مطابق با قوانین مدنی، این مورد به معنای عدم تعلق مهریه به زنان به طور کامل بوده و فقط نیمی از مهریه به زن پرداخت می شود. نکته ای که در این میان ناگفته ماند، درباره مهریه های عندالمطالبه است. در این مورد اگر مرد قبلاً مهریه را به زن پرداخت کرده باشد و بدون انجام نزدیکی درخواست طلاق ثبت و جاری شود، مرد می تواند نیمی از این مهریه را پس بگیرد. ولی اگر مرد راضی به طلاق دادن زن نباشد، زن می تواند این بخش را نیز پس نداده و درخواست طلاق دهد.
آیا رابطه نامشروع سبب عدم تعلق مهریه به زنان می شود؟
یکی دیگر از مواردی که زیاد بین دهان مردم می چرخد و در حقیقت یک اشتباه رایج است، این مورد است که گفته می شود در صورتی که زن رابطه نامشروع داشته باشد، قانون گذار رأی به عدم تعلق مهریه به زنان می دهد. ولی در حقیقت این دو، از هم دیگر جدا بوده و ارتباطی به هم ندارند. داشتن رابطه نامشروع جرم است و در صورت اثبات باید به آن رسیدگی شود.
ولی اثبات یا عدم اثبات آن نمی تواند روی قوانین پرداخت مهریه اثر بگذارد. اگر این رابطه مطابق با مواد قانونی ثابت گردد زن مجرم بوده و باید به جرم او رسیدگی شود. اگر هم قابل اثبات نباشد، زن می تواند درخواست مهریه و طلاق بدهد و پرداخت مهریه به طور کامل بر مرد واجب خواهد بود. مورد دیگری نیز وجود دارد که گاهی زوجین را به اشتباه می اندازد. این مورد بحث عدم تمکین زن از مرد است. عدم تمکین نیز نمی تواند دلیلی برای عدم تعلق مهریه به زنان باشد.
