وصیت نامه شفاهی چیست؟

یکی از انواع وصیت که در عمل ممکن است بسیار مورد استفاده اشخاص قرار گیرد، وصیتی تحت عنوان وصیت شفاهی است که به آن وصیت زبانی یا لفظی نیز گفته می‌شود. بنابراین در پاسخ به این سوال که وصیت نامه شفاهی چیست می‌ توان گفت وصیت شفاهی یا وصیت زبانی نوعی از وصیت کردن است که بر خلاف وصیت کتبی، روی فرم یا برگه خاصی نوشته نشده است و صرفا در جمع و در حضور دیگران انجام شده و درباره موضوع وصیت، وصیت نامه‌ مکتوبی تدارک دیده نشده است.

اعتبار وصیت نامه شفاهی

در قانون امور حسبی گاهی به علت شرایط خاصی که ممکن است به وجود آید، انجام وصیت به صورت شفاهی پیش‌بینی شده است که بر اساس ماده ۲۸۳ قانون مدنی، در موارد فوق ‌العاده از قبیل جنگ یا خطر مرگ فوری و امراض مسری و مسافرت در دریا به این سبب که موصی ‌نمی‌‌تواند به یکی از راههای مذکور در قانون به صورت رسمی، سری و خودنوشت وصیت نماید، می تواند وصیت را به صورت شفاهی بیان نماید. بنابراین  در این صورت، وصیت‌ کننده یا موصی باید در حضور دو نفر گواه یا شاهد وصیت خود را به صورت شفاهی اظهار داشته و یکی از آن دو گواه، اظهارات شفاهی یا وصیت وی را با تعیین روز و ماه و سال و محل وقوع وصیت نوشته و آن را امضا نمایند.

اعتبار وصیت نامه شفاهی در دادگاه

بر اساس قانون امور حسبی، وصیت نامه باید طبق احکام و قواعد قانونی نگارش شده و به صورت وصیت رسمی، وصیت سری و وصیت خود نوشت تنظیم شود، در غیر این صورت در مراجع رسمی معتبر نبوده و قابل پذیرش نمی باشد. البته به موجب ماده ۲۹۴ همین قانون، اگر اشخاص ذی نفع در ارث متوفی، وصیت شفاهی یا لفظی متوفی را قبول و به صحیح بودن آن اقرار کرده باشند، وصیت شفاهی متوفی نیز صحیح و مورد قبول خواهد بود.

دعوای تنفیذ وصیت نامه

طبق ماده ۲۹۱ قانون امور حسبی و رای وحدت رویه هیات عمومی دیوان عالی کشور، وصیت ‌نامه عادی در صورتی قابلیت تایید و تنفیذ از ناحیه محکمه را دارد که از ناحیه اشخاص ذی‌ نفع به صحت آن اقرار شود، در غیر این صورت حتی اگر ادله اثباتی دیگری برای صحت وصیت‌ نامه عادی وجود داشته باشد، محکمه حق تایید و تنفیذ وصیت ‌نامه را نخواهد داشت. چنانچه بعضی از اشخاص ذی‌ نفع، مفاد وصیت‌ نامه را تایید و بعضی تایید نکنند، صرفا در حق کسانی که وصیت‌ نامه را تایید کرده و به صحت آن اقرار دارند، قابل تنفیذ خواهد بود، غیر از موارد ذکر شده در هیچ موردی دعوای تایید و تنفیذ وصیت ‌نامه قابلیت استماع ندارد.

پاسخ به چند پرسش درباره وصیت نامه شفاهی

آیا وصیت نامه شفاهی را می توان اثبات کرد؟

به اعتبار نظر شورای نگهبان وصیت نامه شفاهی با شهادت شهود قابل اثبات است زیرا که نسخ مواد  1306و 1308 قانون مدنی در مقابل قانون امور حسبی قانون عام جدید است و با نسخ مواد آن قانون، قانون خاص وصیت نسخ نمی شود و باید به عنوان استثناء در کنار قانون عام حفظ شود .

وظیفه اشخاص و شهودی که وصیت در مواقع اضطراری نزد آن‌ها تنظیم می‌گردد، چیست؟

اشخاصی که وصیت ‌نامه در مواقع اضطراری نزد آن‌ها تنظیم می‌گردد، باید در اولین فرصت وصیت ‌نامه را نزد یکی از دفاتر اسناد رسمی که اداره ثبت معین می‌کند به امانت گذاشته و اعلام نمایند که وصیت ‌کننده در سلامت عقل آن را نوشته است. چنانچه وصیت ‌نامه به‌ صورت شفاهی نزد آنان اعلام شده باشد، باید در اولین فرصت به نزدیک ‌ترین دادگاهی که به آن دسترسی دارند مراجعه و موضوع وصیت ‌نامه را نزد قاضی اعلام نماید تا مراتب صورت ‌مجلس شود و به امضای قاضی و شهود برسد. البته چنین وصیت‌نامه ‌ای ظرف یک ماه باید از طرف وصیت ‌کننده تأیید و به یکی از سه طریق قانونی سری، رسمی و خود نوشت تنظیم گردد. در غیر این‌ صورت بلااثر خواهد بود، مگر آن ‌که ورثه محتوای آن را تأیید و قبول نمایند.

در چه صورت وصیت شفاهی متوفی در دادگاه اجرا خواهد شد؟

در این موارد تنها در صورتی که ورثه صحت وصیت شفاهی را تایید کرده باشند، وصیت شفاهی قابل اجرا خواهد بود .