مجازات افترا و توهین در فضای مجازی
نظام حقوقی اسلام همچون سایر نظام های دیگر و چه بسا با تاکید افزونتری نسبت به آنها، برای کرامت و حیثیت و حقوق شهروندی انسانها جایگاه بسیار والایی را درنظرگرفته است. بنابراین شناسایی حرمت و کرامت انسان ایجاب می‌کند که حقوق و منافع معنوی وی مورد حمایت قرار گیرد. در تعالیم اخلاقی اسلام، مفاهیمی چون غیبت، تهمت، استهزا، افترا و غیره مبین عنایت حفظ حرمت انسان ، برخورد و مجازات با متجاوز حقوق معنوی او است . دکتر جعفری لنگرودی در کتاب ترمینولژی حقوق در بیان معنای اصطلاحی این کلمه می نویسد: توهین(یا اهانت) کاری است که متضمن اسناد و اخبار نبوده و به نحوی از انحا در حیثیت فرد متضرر از این جرم، نوعی وهن وارد کند.
توهین در جزا عبارت است از: کوچک کردن کسی از طریق کلمات یا اعمالی که موجب سوء ادب شخص تلقی می شود . باتوجه به این تعریف، معیار توهین، عرف است و برای تشخیص اهانت آمیز بودن عمل، لازم است مقام قضایی با درنظر گرفتن عرف و عادات، زمان و مکان، شخصیت و وضع اجتماعی مخاطب، آن را تشخیص دهد.
همچنین می توان گفت افترا نسبت دادن صریح عمل مجرمانه به غیر و متضمن اسناد و اخبار است. اما وسیله ی اسناد در جرم افترا از اهمیتی برخوردار نمی باشد و بنابراین استفاده از هر وسیله‌ای مثل نوشتن، کاریکاتور، رایانه و اینترنت و پیامک تلفن همراه می‌تواند موجب تحقق جرم افترا شود. از آنجا که جرم افترا از جرائمی است که مستوجب مجازات تعزیر است، از نظر دلایل اثباتی نیز تابع جرائم تعزیر یخواهد بود.برای همین، راه های اثباتی جرم افترا عبارت خواهند بود از: اقرار؛ شهادت؛ علم قاضی علاوه براینها قانونگذار درباره طرق اثباتی جرم افترا و سایر جرائم مستوجب مجازات تعزیری هیج گونه تصریحی ندارد.
طبق ماده ی ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی توهین عادی به اشخاص به عنوان جرم پیش‌بینی و جرم انگاری شده است همچنین با ملاحظه ماده ۶۹۷ ق.م.ا قسمت تعزیرات که مجازات جرم افترا در آن به طور صریح ذکر شده و مطابق آن برای مفتری مجازات یک ماه تا یکسال حبس و تا ۷۴ ضربه شلاق تعزیر یا یکی از آن دو مجازات تعیین گردیده است، روشن می شود که اهمیت جرم انتسابی و میزان مجازات جرم انتسابی به مفتری علیه تأثیری در شدت یا ضعف مجازات مقرر برای مفتری ندارد؛ مگر آن که مجازات آن از قبیل جرائم مستوجب مجازات حد باشد.
به عبارت دیگر، اگر مجازات مفتری، حد نباشد، تعزیری خواهد بود که شامل یک ماه تا یکسال حبس یا ۷۴ ضربه شلاق تعزیری یا هر دو خواهد بود. ولی توهین در فضای مجازی در قانون مجازات پیش‌بینی نشده است و قانون جرایم رایانه‌ای نیز به این جرم نپرداخته است.
ولی در توهین صرف بیان کلمات و الفاظ رکیک و وهن آور به صورت شفاهی یا کتبی جرم واقع می‌شود و مطلق است در حالی که جرم نشر اکاذیب در فضای مجازی، جرمی مقید می باشد و نمی توان مجازات نشر اکاذیب در فضای مجازی را به عنوان مجازات توهین در فضای مجازی تعیین نمود. بنابراین توهین در فضای مجازی جرم می باشد و می توان مجازاتی را که در باب توهین عادی تعریف شده، به عنوان مجازات در فضای مجازی هم تعریف کرد. مجازات توهین در فضای مجازی ۷۴ ضربه شلاق تعزیری و یا جزای نقدی خواهدبود .
اما می توان گفت با توجه به ماده ی ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی و نحوه ی نگارش آن، با قید کردن عبارت «از قبیل» علاوه بر الفاظ رکیک که به صورت شفاهی توهین صورت می‌پذیرد، می توان با توجه به محیط کاربری فضای مجازی، که به صورت نوشتاری صورت می‌گیرد، جرم توهین هم در فضای مجازی با نوشتن و بیان کلمات وهن آور و رکیک می‌تواند صورت گیرد درست است که در ماده ۱۶ قانون جرایم رایانه‌ای محقق شدن جرم نشر اکاذیب در فضای مجازی را ملزم به حتک حیثیت و حرمت می داند و در توهین هم منجر به هتک هیثیت شخص می‌شود، اما جهت تحقق نشر اکاذیب حتما باید موجب هتک حیثیت بشود و این به صورت مطالب کذب و دروغ خواهد بود.
