بیع سلف :

در مقدمه بیع سلم و بیع سلف را بصورت عامیانه تشریح می نماییم که قابل درک و عامه پسند باشد و در آخر طبق قانون  ابعاد آنرا بیان و تفسیر می نماییم.

سلم در لغت به معنای پیش پرداخت، قبول کردن و اطاعت کردن آمده است .بیع سلم مترادف بیع سلف  و بیعی است که در آن بها یا ثمن معامله نقداً و در هنگام انعقاد بیع پرداخت می شود ولی مبیع مؤجل و کلی فی الذمه است. به عبارت دیگر بیع سلف یا بیع سلم پیش خرید یا پیش فروش است . که اگر از وجه خریدار به موضوع بیع نگاه شود،پیش خرید و اگر از وجه فروشنده به آن نظر شود پیش فروش تلقی می شود. در بیع سلم انتقال مالکیت مبیع در زمان تسلیم آن صورت می گیرد و نه در زمان انعقاد بیع .  در بیع سلف یا سلم برخلاف بیع نسیه، کالا، مدت دار است لیکن بهای آن نقدی پرداخت می گردد. به عبارتی این بیع معامله کالای مدت دار به بهای نقد تعریف می شود.

فقها این بیع را جایز می دانند. آنچه به سلف فروخته می شود بهای آن یا کالا است یا پول. فروختن کالای سلف در ازای پول به اتفاق همه جایز است. فروختن پول سلفی در ازای کالا همان بیع نسیه است. آنچه که شبهه دارد فروختن کالای سلفی در برابر کالای نقدی وقتی که هر دو از یک جنس می باشند است. همینطور فروختن پول سلفی در ازای پول نقد جایز نیست زیرا اگر ارزش هردو در زما ن های انعقاد عقد و تحویل یکی باشند دیگر این عقد بیع نیست بلکه قرض است و اگر این دو ارزش متفاوت باشند شبهه ربا دارد. طرفین معامله یعنی مسلم الیه (بایع) و مسلم(خریدار) و توافق(ایجاب و قبول) طرفین و مورد معامله(مسلم فیه) که باید کلی فی الذمه (مالی است که صادق بر افراد عدیده باشد مثل گندم و جو که هر یک دارای مصادیق بسیاری در خارج هستند.)  باشد و نه عین معین- سه رکن اصلی بیع سلم هستند. عین، جنس، نوع، وصف، مقدار، میزان،ثمن، اجل و مکان و امکان تحویل مسلم فیه در بیع سلم باید معین باشند. علاوه بر این مسلم فیه نباید بگونه ای باشد که موجب ربا گردد. اگر جنس مبیع و ثمن یکسان و میزان آن متفاوت باشد متضمن ربا خواهد بود. در بیع سلم، ثمن ممکن است عین خارجی یا مال کلی باشد. درصورتی که تنها بخشی از ثمن پرداخت شود بیع سلم فقط نسبت به همان بخش صحیح است. درصورتی که فروشنده در تسلیم مبیع تأخیر نماید، خریدار اختیار فسخ بیع را تحت عنوان خیار تعذر تسلیم دارد. چنانچه ثمن در بیع سلم، طلبی باشد که خریدار، پیش از عقد بیع از فروشنده طلب داشته است، بیع سلم صحیح می باشد و به محض انعقاد بیع، دین فروشنده ساقط می شود. لذا پرداخت ثمن به صورت اعتباری نیز می تواند صحیح باشد و خریدار می تواند طلبی که از بدهکار دارد را به عنوان ثمن معامله قرار دهد. در قانون مدنی به لزوم دادن ثمن هنگام انعقاد بیع اشاره نشده و لذا پرداخت ثمن هنگام عقد شرط صحت این بیع نیست. قانون مدنی  به طرفین اجازه می دهد که برای تسلیم مبیع یا پرداخت ثمن موعد تعیین نمایند.

برخی از فقها نسبت به فروختن کالای سلفی خریداری شده قبل از رسیدن اجل تحویل تشکیک کرده اند هرچند برخی بر عدم صحت و برخی بر صحت ادعا نموده اند. فروش کالای سلف پس از اجل و پیش از تحویل گرفتن کالا به فروشنده جایز شمرده شده ولی به دیگری، محلّ اختلاف است. فروختن کالا قبل از تحویل را برخی مکروه دانسته اند و برخی، کراهت را مختص اطعمه و برخی به کالایی که مکیل یا موزون باشد دانسته اند.

بیع سلف:

بیع سلف قراردادی است که در آن طرفین متعهد می شوند تا در تاریخ مشخص و با قیمت معین کالایی را با کیفیت مشخص مبادله کنند. در این نوع قرارداد کل مبلغ مورد معامله ابتدا به تحویل دهنده کالاپرداخت می گردد، و در سررسید، کالا را تحویل می نماید.

تعریف:

در بیع سلف برخلاف بیع نسیه, کالا, مدّت‌دار است (کلی در ذمه) لیکن بهای آن نقد پرداخت می‌گردد, مانند آنکه کشاورزی یک تن گندم را (که یک ماه بعد تحویل دهد) به سیصد هزار تومان نقد بفروشد.

در معامله‌ی سلف, به خریدار (مسلم) به بهای پرداختی (مسلم), به کالا (مسلم فیه) و به فروشنده (مسلم له) گفته می‌شود.

حکم بیع سلف:

بیع سلف به اتفاق همه‌ی فقها جایز و مشروع است.

مورد عقد در بیع سلف:

آنچه به سلف فروخته می‌شود و نیز بهای آن یا کالا است و یا پول. فروختن کالای سلفی در ازای پول و نیز عکس آن, یعنی فروختن پول سلفی در ازای کالا به اتفاق همه, همچنین بنابر مشهور فروختن کالای سلفی در برابر کالای نقدی (اعم از آنکه هر دو کالا از یک جنس باشند یا از دو جنس) جایز است.

بیع سلف در پول:

لیکن فروختن پول سلفی در ازای پول در صورتی که هر دو از جنس طلا (دینار) و نقره (درهم) باشند جایز نیست؛ هرچند جنس پول با هم متفاوت باشد, مانند آنکه یکی از جنس طلا و دیگری از جنس نقره باشد.

لیکن بیع سلف در پول از جنس اسکناس‌های رایج امروزی جایز است.

ارکان بیع سلف:

معامله‌ی سلف, همچون دیگر معاملات, دارای سه رکن است.

1)صیغه‌ی عقد (ایجاب و قبول): در بیع سلف, هریک از فروشنده یا خریدار می‌تواند‌ عهده‌دار ایجاب یا قبول باشد؛ ازاین‌رو, عقد به دو صورت قابل انشا است:

نخست آنکه خریدار بگوید: این پول را می‌دهم که مثلا بعد از شش ماه فلان کالا را به من تحویل دهی و فروشنده بگوید: پذیرفتم.

صورت دوم آن‌که فروشنده بگوید: این کالا را با این خصوصیت و ویژگی در ازای هزار تومان نقد به تو می‌فروشم که بعد از شش ماه آن را تحویل دهم و خریدار بگوید: قبول کردم.

تذکر: البتّه بنابر قول به صحت معاطات, بیع سلف بدون ایجاب و قبول نیز محقّق می‌شود؛ بدین‌گونه که خریدار به این قصد, پول را بدهد و فروشنده بگیرد.

2)دو طرف عقد: دو طرف معامله در بیع سلف, همچون سایر عقود, باید دارای شرایطی از قبیل بلوغ, عقل, اختیار و محجور نبودن باشند.

3)عوضین (کالا و بهای آن.)

شرایط بیع سلف:

در معامله‌ی سلف, علاوه بر شرایط مطلق بیع, امور زیر شرط است:

تعیّن کالا:

تعیّن کالا به تمامی اوصافی که از نظر عرف در افزایش یا کاهش بهای آن دخیل است.

ازاین‌رو:

1)کالایی که با وصف- به حدّی که جهالتش مرتفع گردد و به نایابی آن منجرّ نشود- تعیّن‌پذیر نباشد, سلف در آن صحیح نخواهد بود،   ولی سلف در کالاهایی مانند:

حبوبات, سبزیها و حیوانات که با توجّه به دو ویژگی یاد شده قابل تعیّن به وصف هستند صحیح است.

2)شرط مرغوبیت یا نامرغوبیت کالا, جایز, بلکه نسبت به برخی اجناس, واجب است؛ لیکن شرط مرغوب‌تر یا نامرغوب‌تر به جهت تعیّن‌پذیر نبودن و وجود جهالت صحیح نیست.