معاونت در جرم چیست؟
به طور کلی در ارتکاب یک فعل مجرمانه شخص مجرم که مباشر جرم است نقش مستقیم را در ارتکاب جرم ایفا می کند. اما معاون جرم در وقوع جرم دخالت مستقیم ندارد، بلکه به صورت غیر مستقیم در وقوع جرم به مباشر کمک می کند. بنابراین معاون جرم، بدون آنکه شخصا در وقوع جرم دخالت داشته باشد، با اقداماتی که انجام می دهد سبب بر انگیخته کردن مباشر به وقوع جرم و تسهیل نمودن ارتکاب جرم از جانب مباشر می شود. نکته ای که در تحقق این جرم وجود دارد آن است که باید بین معاون و مباشر وحدت قصد وجود داشته باشد. به این معنی که معاون به این دلیل به مباشر کمک می کند تا مباشر جرم مورد نظر را انجام دهد. در این مقاله به بررسی جرم معاونت در جرم از دید قانون می پردازیم.
مجازات جرم معاونت در جرم
معاونت در جرم در صورتی قابل مجازات است که مباشر مرتکب اعمالی شود که به موجب قانون جرم است. بنابراین چنانچه رفتار ارتکابی از سوی مباشر جرم نباشد، نمی توان معاونت در جرم را قابل مجازات دانست. مجازات جرم معاونت در جرم در ماده 127 قانون مجازات اسلامی ذکر شده است:
- در جرایمی که مجازات قانونی آن‌ها سلب حیات یا حبس دائم است، حبس تعزیری درجه دو یا سه.
- در سرقت حدی و قطع عمدی عضو، حبس تعزیری درجه پنج یا شش.
- در جرایمی که مجازات قانونی آن‌ها شلاق حدی است سی و یک تا هفتاد و چهار ضربه شلاق تعزیری درجه شش.
- در جرایم موجب تعزیر یک تا دو درجه پایین از مجازات جرم ارتکابی.
تفاوت شریک با معاون جرم چیست؟
تفاوت اساسی معاون جرم و شریک جرم آن است که معاون جرم در عملیات اجرایی جرم نقشی ندارد بلکه نقش وی در وقوع جرم فرعی است و وی با رفتار عامدانه و عالمانه به مجرم یا مجرمین اصلی کمک نموده و یا ارتکاب جرم را برای آنان تسهیل نموده است. شرکت یا معاونت، جرم جداگانه نیست بلکه کیفیاتی هستند برای مسبب حادثه و اگر قانونی بر جرم بودن عملی وضع و مجازاتی برای مرتکب تعیین شود به موجب قانون شریک و معاون هم تعقیب می شوند و اگر قانون راجع به جرمی نسخ شود مجرمیت شریک و معاون هم به موجب همان قانون از بین می رود.
مصادیق معاونت در جرم
در ماده 126 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 ، اقدام به بیان موارد اشخاص معاون جرم کرده است. طبق این ماده معاون در جرم کسی است که :
- شخص دیگری را ترغیب، تهدید، تطمیع، یا تحریک به ارتکاب جرم کند یا با دسیسه یا فریب یا سوء استفاده از قدرت، موجب وقوع جرم گردد.
- هر کس وسایل ارتکاب جرم را بسازد یا تهیه کند یا نحوه انجام جرم را به مرتکب ارائه کند.
- هر کس به هر نحوی، امکان رخ دادن جرم را آسان کند.
نکات معاونت در جرم
- معاونت به طور کلی جرم مستقلی نیست بلکه جرم بودن عمل معاون تابع وصف مجرمانه رفتار مرتکب اصلی است.
- نسخ قانون، دفاع مشروع، حکم قانون و نیز مواردی که مرتکب اصلی از مصونیت خاصی برخوردار است مواردی هستند که معاون در این اعمال، به تبع مرتکب اصلی، مجرم محسوب نمی شود.
- صدور قرار موقوفی تعقیب مجرم اصلی به لحاظ گذشت شاکی خصوصی موجب معافیت معاون آن از کیفر نیز خواهد بود.
پاسخ به چند پرسش درباره معاونت در جرم
چه تفاوتی میان معاون جرم با مرتکب اصلی وجود دارد؟
معاون جرم تنها به تحقق نتیجه اصلی جرم کمک می کند و کسی که عمل اصلی را در جرم انجام میدهد خود مرتکب است.
تفاوت معاون جرم با شریک جرم در چیست؟
شریک در جرم شخصی است که به همراه مباشر، عملیات اجرایی جرم را انجام می دهد اما معاون جرم در عملیات اجرایی جرم هیچ گونه دخالتی ندارد و فقط مقدمات انجام جرم را فراهم می کند.
آیا معاونت در جرم، جرم مستقلی محسوب می شود؟
معاونت در جرم به طور کلی جرم مستقلی نیست زیرا جرم بودن عمل معاون تابع وصف مجرمانه رفتار مرتکب اصلی است. اما قانونگذار در قانون مجازات اسلامی در برخی از موارد معاونت در جرم را به عنوان جرمی مستقل مورد مجازات قرار داده است.
