تفاوت سفته با چک در چیست؟ سفته چیست ؟ آیا ضمانت اجرایی مهمترین تفاوت این دو محسوب می شود؟ سفته جزو اسناد تجاری است که تجار و بازرگانان و افراد عادی در معاملات و تجارت از آن استفاده می کنند. چک نیز با تعریفی مشابه برای انجام معاملات متعدد تجاری مورد استفاده قرار می گیرد. چه در معاملات و چه از منظر قانون این دو سند تعهد محسوب می شوند. پس به بررسی تفاوت سفته با چک می پردازیم. در این مقاله موسسه حقوقی همراه ما باشید.

سفته چیست؟

استفاده از سفته به عنوان یک سند تجاری معتبر از سال ۱۳۱۱ رواج پیدا کرد و این سند تجاری که امروزه بسیار در دسترس است و مشکلات گرفتن چک از بانک ها را ندارد یکی از برترین ضمانت ها برای قراردادهای موسسات با افراد است. عمده ترین تفاوت سفته با چک در نحوه صدور این دو سند معتبر است. در قانون ۲۳۰ تجارت آمده است سفته سندی است که امضا کننده آن متعهد می شود در زمان مشخصی در وجه شخص معین یا حامل سفته حواله کند، سفته عندالمطالبه است .

تضمین سفته

در حال حاضر سفته به نوعی تضمین برای انجام تعهد است، یا پرداخت دینی که بین امضا کننده و طلب دارنده رد و بدل می شود. یکی از اسنادی است که از دیرباز برای معاملات و تجارت مورد استفاده قرار می گرفته است. اما از سفته چه می دانیم؟ آیا تفاوت سفته با چک در مبلغ درج شده بر آن است؟ مبلغ درج شده روی سفته نشان دهنده چیست؟ در بسیاری مواقع از مزایای قانونی سفته به عنوان یک سند تجاری اطلاع نداریم. سقف خاصی برای تعهد کردن هر برگ سفته وجود دارد.

رقمی نوشته شده بر روی سفته حداکثر سقف تعهدی است که با امضای سفته داده ایم. سفته را از باجه های بانکی باید تهیه نمایید البته هستند افرادی که در سایر مراکز سفته می فروشند و شما ممکن است این سند را از یک مرکز پست، کافی نت و هر جای دیگر بتوانید تهیه نمایید اما چک را الزاما باید از بانک تهیه نمایید و این موضوع یکی دیگر از موارد تفاوت سفته با چک است. خرید سفته از مراکزی غیر از بانک ریسک اینکه به روش های متعدد جعل شده باشد و از اعتبار برخوردار نباشد دارد، ضمن اینکه قطعا با قیمتی بیش از هزینه واقعی سفته در این مراکز عرضه میشود.

قوانین سفته

سفته باید تاریخ و مشخصات ضمانت کننده را داشته باشد، مبلغ سفته و نام گیرنده وجه باید در آن نوشته شود. همچنین تاریخ پرداخت همراه با مهر یا امضا بر روی سفته مشخص باشد. تعیین مبلغ به حروف بر روی سفته الزامی است. نام و نام خانوادگی گیرنده سفته و صادر کننده سفته باید در جای خود و بر روی سفته نوشته شود. محل اقامت و محل پرداخت سفته باید مشخص باشد. این مورد در چک الزامی نیست. مقرراتی که در مورد چک و سفته است در بسیاری موارد مشترک است. اما سفته به عنوان سند تجاری مهلت دار و وعده دار تنها برای یک ماه و یا یک سال بعد صادر می شود، اما چک سندی برای معاملات روز است.

چک چیست؟

نمونه ای از برگ های تعهد، رایج در تجارت است، چک ها انواع مختلفی دارند از جمله چک عادی که افراد بر اساس حساب جاری خود آن را امضا می کنند و تضمین اعتبار چک تنها شخص صادر کننده است. در سفته تضمین ضمانت بر عهده امضا کننده یا ظهرنویس می باشد و از موارد دیگر تفاوت سفته با چک تضمین ضمانت این دو سند است انواع چک شامل:

• چک تایید شده : شخص چک را امضا و بانک پرداخت وجه را از هر حسابی از شخص تایید می کند.
• چک تضمین شده: که پرداخت وجه از سوی بانک با درخواست مشتری صادر و پرداخت تضمین می شود.
• چک مسافرتی: که در یکی از شعب بانک ها توسط کارگزاران و نمایندگان پرداخت میشود.
• سفته اما انواع مختلفی ندارد و تنها ارقام ثبت شده بر روی آن این سند را از لحاظ ارزش وجهی متفاوت کرده است.

از موارد تفاوت دیگر این دو این است که چک در حکم سندی لازم اجرا است و به نوعی سند انتقال وجه محسوب می شود که سه نفر در آن دخیل هستند. کسی که چک به نام او صادر می شود، بانکی که چک را صادر می کند، ذینفعی که چک را دریافت می کند. چک های آزاد یا امنیبوس هم وجود دارند که در صورتی دارنده حساب دسته چک همراه نداشت می تواند از بانک تقاضای یک برگ عمومی چک آزاد کند البته این چک انتقال نمی پذیرد و ظهرنویسی نمی شود. هر چک اجزای تشکیل دهنده از قبیل کلمه چک در متن، محل صدور، تاریخ صدور، بانک محال علیه، شماره ردیف چک، مبلغ چک، ذینفع چک، شماره حساب و نام و نام خانوادگی صاحب حساب و محل امضای صاحب حساب را دارد

تفاوت سفته با چک از منظر قانون

مسئولیت کیفری سفته کاملا منتفی است. یک تفاوت آن با چک در این است که مسئولیت حقوقی برای صادرکننده سفته وجود ندارد. این یکی از مزایایی است که برای چک وجود دارد اما برای صادر کننده سفته قائل نشده اند. البته پرداخت نکردن سفته موجب می شود دریافت کننده حق دعوی داشته باشدعمده ترین تفاوت در این است که چک وسیله ای برای ضمانت نیست بلکه دقیقا به منظور پرداخت نقدی خواهد بود. حتی در مناقصه ها و مزایده های دولتی از سفته به عنوان تضمین استفاده می کنند.

یکی دیگر از موارد تفاوت سفته با چک در این است که صدور سفته بابت پرداخت بدهی با پرداخت مالیات که در قیمت آن در سفته ذکر شده صورت می پذیرد در صورتی که چک ارزش ریالی ثابتی دارد به زبان ساده استفاده از سفته بسیار گران است.

واخواست سفته

دریافت کننده سفته بعد از پایان مهلت مقرر به صادر کننده رجوع می کند و در صورتی که وجه پرداخت نشد می تواند طبق قوانین طلب خود را واخواست کند. واخواست یعنی اقدام قانونی برای طفره از پرداخت وجه گواهی و معادل عدم پرداخت چک است. واخواست اصطلاحی است که برای سفته و سند تجاری نیز به کار می روداگر متعهد از پرداخت وجه در سررسید سرباز زند به مدت ۱۰ روز زمان تامل می کند و سپس باید سفته را واخواست کرد بعد از ۱۰ روز اگر واخواست انجام نشد، دارنده سفته از برخی مزایای سند تجاری محروم می شود. عمده این مزایا صدور قرار تامین خواسته اینکه خسارت احتمالی پرداخت شود می باشد. چک برای وصول به بانک می رود و از بانک تقاضای پرداخت وجه را می کند. نحوه وصول این دو سند از دیگر موارد تفاوت این دو محسوب می شود.

ضمانت اجرایی تفاوت سفته با چک

سوال بسیاری این است که بابت ضمانت اجرایی چک بهتر است یا سفته ؟ برخلاف تصور بسیاری که فکر می کنند بدهکار در صورت دادن سفته از دادن طلب آنها سرباز می زند، باید گفت سفته سند معتبر تری نسبت به چک و ضمانت اجرای قانونی آن معتبرتر است. این مورد هم از موارد مهم تفاوت سفته با چک می باشد.

چک سندی برای معاملات حال حاضر و سفته برای موارد مدت دار است. طلبکار بابت چک تسهیلات قانونی بیشتری دریافت می کند و این تفاوت همان ضمانت اجرایی بیشتری است که برای چک در نظر گرفته شده است. برای چک علاوه بر ضمانت اجرایی، ضمانت کیفری نیز وضع شده است. مجازات های کیفری بسته به سقف و مبلغ از ۶ ماه حبس به بالا است که در ارقام بالا فرد محکوم به ۲ سال ممنوعیت از استفاده از چک می شود

مزایای و معایب چک نسبت به سفته

در بندهای مختلف قانون چک و سفته برادران اسمی محسوب می شوند اما دو تفاوت عمده دارند. اول اینکه در میان مردم چک همان پول نقد قلمداد می شود اما سفته تنها نشان دهنده این موضوع است که صادر کننده سفته تعهدی به دارنده داده است تا در زمان معین به دارنده پرداخت نماید. این که چک بهتر است یا سفته بسته به شرایط موجود دارد. چک های تضمینی، مشروط و سفید امضا و امانی و چک های وعده دارد در دسته حقوقی قرار گرفته اند و شامل ضمانت کیفری نمی شوند. روش وصول وجه می تواند در نتیجه گیری اینکه کدام گزینه بهتر است به شما کمک کند

این موضوع که می گویند چک جنبه کیفری دارد و صدور چک بی محل جرم محسوب می شود ولی سفته حقوقی است و عدم پرداخت وجه سفته در رسید جرم محسوب نمی شود یکی دیگر از وجوه تفاوت سفته با چک است. البته طرح دعوی سفته منجر به صدور حکم جلب می شود ولی آثار حکم کیفری چک را نخواهد داشت، پس دارنده چک را زودتر به پول می رساند.

گواهی عدم پرداخت چک از بانک باید صادر شود تا قابل طرح دعوا و مطالبه در دادگاه باشد و این گواهی ضمیمه دادخواست شود ولی سفته بدون واخواست و نیاز به برگشت زدن در دادگاه قابل طرح است. البته گواهی عدم پرداخت وجه چک کار پیچیده ای نیست واخواست سفته یا اعتراض به عدم پرداخت سفته هزینه ای برابر با ۲ درصد مبلغ سفته دارد ولی گواهی عدم پرداخت وجه چک رایگان از سوی بانک انجام می شود

قابلیت انتقال

در مقررات سفته آمده است که قابل انتقال به غیر می باشد تنها با یک عبارت، سفته به ظهرنویسی های مختلف به اشخاص متعددی منتقل خواهد شد. ظهرنویسی یعنی دارنده سفته هدف از دریافت یا انتقال سفته را در پشت سفته می نویسد و با امضا یا مهر تایید می کند. با این ظهرنویسی دریافت کننده جدید سفته صاحب کلیه حقوق و مزایای سند مذکور خواهد شد. در این مواقع تمام افرادی که سفته را ظهرنویسی کرده اند در قبال پرداخت سفته مسئولیت تضامنی دارند.

یعنی دارنده می تواند به همه آنها برای پرداخت وجه مراجعه نماید. پرداخت وجه سفته را می توان ضمانت کرد. چنین قابلیتی در چک نیز وجود دارد با این تفاوت که نیاز به پشت نویسی ندارد و تنها حامل است که می تواند از اختیارات چک بهره مند باشد اما انتقال چک به دیگری به این معنی نیست که تمام مسئولیت چک متوجه شخص حامل است بلکه تمام مسئولیت پرداخت چک در صورت خرج شدن بر عهده دارنده حساب می باشد.